η εκπαιδευτική δραστηριότητα στον Π[οντο,την Κων/πολη,την Παλαιά και Νέα Αγχίαλο και οι χορηγίες

                  

                  ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΑΠΟ ΤΟΝ 20^ο ΑΙΩΝΑ ΩΣ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑ-ΝΕΑ ΑΓΧΙΑΛΟ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΚΑΙ  ΣΤΟΝ ΠΟΝΤΟ

                                                                          

Στα πλαίσια των εκπαιδευτικών προγραμμάτων που διενεργούνται κάθε χρόνο το σχολείο μας το λύκειο Ν. Αγχίαλου Μαγνησίας ανέλαβε να εκπονήσει μια εργασία-έρευνα με θέμα την εκπαιδευτική δραστηριότητα από τα τέλη του 19^ου αιώνα ως και σήμερα , στην Κωνσταντινούπολη, στην περιοχή του Πόντου, στην Παλαιά-Νέα Αγχίαλο.

ΠΑΛΑΙΑ    ΑΓΧΙΑΛΟΣ

Οι σημερινοί κάτοικοι της Νέας Αγχίαλου κατάγονται  από την Αγχίαλο της Ανατολικής Ρωμυλίας, σημερινή επαρχία της Βουλγαρίας.

ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

Το όνομα Αγχίαλος σημαίνει πόλη κοντά στη θάλασσα (αγχι+αλας). Ιδρύθηκε τον 5^ο αι. π.Χ. πάνω σε μικρή χερσόνησο στο κόλπο του σημερινού πύργου της Βουλγαρίας στη Μαύρη Θάλασσα ως αποικία των Μιλησίων.

Ήταν ανεξάρτητη πόλη με δικούς της νόμους  και νομίσματα. Πολιούχος θεός ήταν ο Απόλλωνας.

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Ονομαζόταν και Αχελώ. Το όνομα αυτό φτάνει μέχρι τις μέρες μας, σαν παραφθορά και εκλαΐκευση της λέξης Αγχίαλος, από οπού και Αχελινός. Την περίοδο αυτή αναπτύχθηκε ιδιαίτερα ως ναύσταθμος πολεμικών πλοίων.

ΕΚΠAIΔΕΥΣΗ 

ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ

Εκεί κατέφυγαν και έμειναν συγγενείς των Παλαιολόγων και των Κατακουζηνών. Η ελληνική κοινότητα της Αγχιάλου αποτελεί εξαίρεση στο κλίμα πνευματικής ύπνωσης που επικράτησε στον Δυτικό Εύξεινο Πόντο επί οθωμανικής κυριαρχίας. Η παράδοση μας πληροφορεί για την ύπαρξη εκπαιδευτικής κίνησης στην Αγχίαλο ήδη από τα πρώτα χρόνια μετά την Άλωση. Πολλοί Αγχιαλίτες διέπρεψαν στα γράμματα και τα εκκλησιαστικά και κατέλαβαν σπουδαίες θέσεις στο υπόδουλο γένος. Ορισμένοι συγγραφείς συνδέουν την ύπαρξη επιφανών οικογενειών με τη σύσταση   σχολής και τη συγκρότηση πλούσιας βιβλιοθήκης από έντυπα και χειρόγραφα.

Με τη Συνθήκη του Βερολίνου(1878) ιδρύονται δύο ηγεμονίες. Η Βουλγαρία και η Ανατολική Ρωμυλία στην οποία περιλαμβανόταν και

η Αγχίαλος.

 

18^ος ΑΙΩΝΑΣ

Οι Έλληνες της Αγχιάλου εκδήλωσαν, σε σχέση με  τους άλλους Έλληνες της Βουλγαρίας, πρώιμο ενδιαφέρον για την εκπαίδευση των παιδιών τους. Ήδη από τις αρχές του 18ου αι.(1703) λειτούργησε  στη πόλη το ελληνικό σχολείο το οποίο απέκτησε και ιδιαίτερο κτίριο στα τέλη του αιώνα(1796) .

19^ος ΑΙΏΝΑΣ

Μετά τα μέσα του 19^ου αι. η ελληνική εκπαίδευση στις ακτές του Εύξεινου  Πόντου χαρακτηρίζεται από ανάπτυξη στις μεγαλύτερες αστικές και ημιαστικές ελληνικές κοινότητες και από επέκταση του δικτύου  και στις αγροτικές.

Τα περισσότερα είναι δημοτικά αλληλοδιδακτικα  που εφαρμόζουν την μέθοδο Λάνκαστερ κατά την εφαρμογή της οποίας ο δάσκαλος διδάσκει τούς μεγαλύτερους και πιο προχωρημένους μαθητές και αυτοί με τη σειρά τους διδάσκουν τους αρχαρίους.

Λειτουργούσαν  επίσης «ελληνικά» σχολεία  , σχολεία μέσης εκπαίδευσης, οπού εισαγόταν η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών.

Το 1868 ιδρύεται παρθεναγωγείο στην Αγχίαλο και θεσμοθετείται η γυναικεία εκπαίδευση.

Τέλη του 19^ου αιώνα στην κοινότητα της Αγχιάλου και του Πύργου τα δημοτικά εξελίσσονται στα συνδιδακτικά δημοτικά  και τα σχολεία αρρένων αποκτούν γυμνασιακές τάξεις. Ιδρύονται επίσης και νηπιαγωγεία την ίδια περίοδο.

Κυρίως μετά το 1892 οι τοπικές αρχές του νομού Πύργου και οι σχολικοί επόπτες πιέζουν για τη μετατροπή των σχολείων από ελληνικά σε βουλγαρικά. Οι Έλληνες δάσκαλοι εκδιώκονται και αντικαθίστανται από Βούλγαρους παρά τις αντίθετες αιτήσεις των κατοίκων και τις διαμαρτυρίες των μητροπολιτών. Οι Έλληνες μαθητές αναγκάζονταν να παρακολουθήσουν τα μαθήματα με την απειλή επιβολής προστίμου στις οικογένειές τους. Από το 1906 οι Έλληνες μαθητές αναγκάστηκαν να φοιτήσουν σε βουλγαρικά σχολεία.

Πριν τον Α΄ Βαλκανικό πόλεμο με την προσέγγιση Ελλάδας-Βουλγαρίας με ενέργειες του αρχιερατικού επιτρόπου Αγχιάλου και των ελληνικών προξενικών αρχών επιδίωξαν να επανιδρύσουν τα σχολεία τους. Οι κοινότητες Πύργου, Αγχιάλου, Μεσημβρίας και Σωζόπολης εξέλεξαν σχολικές εφορείες και προέβησαν στις απαραίτητες ενέργειες προς τις αρμόδιες βουλγαρικές αρχές.

Ωστόσο με την έναρξη του Β΄ Βαλκανικού πολέμου Ελλάδα και Βουλγαρία ήρθαν αντιμέτωπες και εφαρμόστηκαν μέτρα καταπίεσης των εθνικών μειονοτήτων που ζούσαν στα όρια του βουλγαρικού κράτους.

ΣΥΛΛΟΓΟΙ  ΚΑΙ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΕΣ

Φορέας και συμπαραστάτης της ελληνικής εκπαίδευσης στη Βουλγαρία ήταν οι σύλλογοι και οι αδελφότητες των Ελλήνων της περιοχής, φορείς της πνευματικής κίνησης και του κοινωνικού και πολιτιστικού βίου του ελληνισμού της περιοχής.

Α)»Φιλανθρωπική Αδελφότητα» Αγχιάλου 1873

Β)»Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα» 1874.

Σκοπός ήταν   α) η συντήρηση και βελτίωση σχολείων

                        β)σύσταση παρθεναγωγείου

                        γ)επιτέλεση φιλανθρωπικών έργων

Γ)»Δημοσθένης» 1880 σύσταση και κατάρτιση βιβλιοθήκης

Δ)»Αγαθοεργός Αδελφότης ο Άγιος Παντελεήμων» 1883

Ε)»Ελληνικός Φιλοπρόοδος Σύλλογος» 1882. Λειτούργησε ως το 1906, έτος καταστροφής της πόλης από τους Βούλγαρους.

Ο Φιλοπρόοδος

α)ίδρυσε βιβλιοθήκη με αναγνωστήριο, γυμναστήριο και νυχτερινή σχολή. Το αναγνωστήριο είχε εφημερίδες και περιοδικά ελληνόγλωσσα και ξενόγλωσσα.

β)οργάνωσε διαλέξεις, θεατρικές παραστάσεις και ημερίδες

γ)εξέδωσε περιοδικά και συγγράμματα 

δ)τροφοδότησε με υποτροφίες άπορους μαθητές για σπουδές στα Ζαρίφεια Φιλιππουπόλεως.

ε)είχε επαφή με το Υπουργείο Εσωτερικών της Ελλάδας για να ενημερώνεται με το «Γεωργικό Δελτίο» του Υπουργείου και άλλα ανάλογα βιβλία για τον εμπλουτισμό της βιβλιοθήκης με βιβλία που αφορούσαν τη γεωργία, την αμπελουργία και την αλατοπαραγωγή

ΣΤ)  «Ένωση  Ελληνίδων Κυριών»  1903 η οποία

 α) ενίσχυε το νηπιαγωγείο της πόλης

 β)ενίσχυε τους άπορους μαθητές της πόλης με ενδύματα , τροφή και βιβλία για να αντισταθεί στη βουλγαρική προπαγάνδα προσέλκυσης μαθητών.

ΝΕΑ ΑΓΧΙΑΛΟΣ

(1908) ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΑΓΧΙΑΛΟΥ  ΩΣ ΤΟ Β' ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΜΦΥΛΙΟ.

Προερχόμενη από την Παλαιά Πόλη της Αγχιάλου της Βουλγαρίας, η οποία καταστράφηκε από την επιδρομή των Βουλγάρων στις 30 Ιουλίου του 1906, μια νέα πόλη, η Νέα Αγχίαλος, γεννήθηκε το 1908 από τους πρόσφυγες της ανατολικής Ρωμυλίας πάνω στα ερείπια της αρχαίας Πυράσου και των χριστιανικών Θηβών. Οι νέοι άποικοι της περιοχής αυτής δημιούργησαν το 1^o Δημοτικό Σχολείο, το οποίο αρχικά λειτουργούσε ως ιδιωτικό και έπειτα το 1910 μετατράπηκε σε δημόσιο. Το 1913 το σχολείο χωρίστηκε σε τετρατάξιο αρρένων με έξι τάξεις και διτάξιο θηλέων με τέσσερις τάξεις. Στη συνέχεια της ίδιας χρονιάς το σχολείο δέχτηκε σημαντικές αλλαγές με τη συμβολή του Ανδρέα Συγγρού με σκοπό την αναβάθμισή του.

 Έπειτα, το 1926 το σχολείο υποβιβάστηκε σε τετρατάξιο με πέντε βέβαια συνολικά τάξεις, και λειτουργούσε έτσι για αρκετά χρόνια εκτός από τη χρονιά του 1932, κατά την οποία προτάθηκε η προαγωγή του σε εξατάξιο. Επιπλέον, κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου πολέμου το σχολείο συνέβαλε σημαντικά, όπως και στα προπολεμικά χρόνια στην εκπαίδευση των παιδιών και των ντόπιων κατοίκων. Στο διάστημα βέβαια αυτό παρείχε και ιατρική περίθαλψη στους Έλληνες τραυματίες του πολέμου, και λειτουργούσε και ως κρατητήριο για τους αλλοεθνείς που πιάστηκαν κατά τη διάρκεια του.

Θλιβερό γεγονός στην ιστορία του σχολείου αποτελεί η 27^η Απριλίου του 1943^, όταν το σχολείο, μαζί με τη Νέα Αγχίαλο, καταλήφθηκε από τους Ιταλούς και καταστράφηκε ολοσχερώς "από τους κανονιοβολισμούς των Ιταλών και τις φλόγες που το έζωσαν", όπως παραστατικά περιγράφει ο επί σειράς ετών Διευθυντής του σχολείου Στυλιανός Κόκκινος.

Η απελευθέρωση βρήκε το σχολείο να στεγάζεται στο ελαιοτριβείο της κωμόπολής μας με αυτοσχέδιους κορμούς δέντρων πάνω σε πέτρες να χρησιμοποιούνται ως θρανία για τους μικρούς μαθητές. Στα πέτρινα χρόνια του εμφυλίου το υπόστεγο του παλιού και καμένου σχολείου μετατράπηκε σε δύο αίθουσες διδασκαλίας και το σχολείο λειτούργησε ως 5τάξιο με 2 μόνο δασκάλους, εφόσον ακόμη ο αριθμός των μαθητών ήταν μικρός. Το 1948 δημιουργήθηκε και μια άλλη αίθουσα του καμένου διδακτηρίου με τη συνδρομή της Υπηρεσίας Ανοικοδόμησης Βόλου. Δυστυχώς από το 1949 και μετά οι συνθήκες διδασκαλίας και η καθημερινή σχολική πραγματικότητα ήταν εξαιρετικά δυσμενείς. Ο αριθμός των μαθητών είχε αυξηθεί υπερβολικά. Επιπλέον, το τέλος του εμφυλίου έφερε πίσω τους Αγχιαλίτες στην ιδιαίτερη πατρίδα τους, οι οποίοι τα προηγούμενα χρόνια είχαν καταφύγει στο Βόλο και σε άλλα μέρη. Επιτακτική λοιπόν ανάγκη υπήρχε το εξατάξιο κατεστραμμένο σχολείο να επισκευαστεί χωρίς να αλλοιωθεί βέβαια το αρχικό αρχιτεκτονικό του σχέδιο. Για την επίτευξη αυτού του στόχου οι τοπικοί παράγοντες και ο τότε Διευθυντής κ. Στυλιανός Κόκκινος εργάστηκαν πυρετωδώς και κατάφεραν αφενός να αποτραπεί η κατεδάφισή του και αφετέρου να ανατεθεί η επισκευή του στο μηχανικό Χειμώνα Λεωνίδα. Σύσσωμη η μικρή κοινωνία της Αγχίαλου βοήθησε στην αποπεράτωση του έργου αυτού και σύντομα το ανακαινισμένο σχολείο ήταν πραγματικότητα, ικανό πια να προσφέρει απρόσκοπτα τη γνώση στους μικρούς μαθητές.

ΤΑ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ ΤΟ 1992

Τελικά το Νοέμβριο του 1950 εγκαινιάζεται με λαμπρότητα το σχολείο, στο οποίο μάλιστα στη συνέχεια δίνεται πίστωση για να κατασκευαστούν λουτρά και άλλοι χώροι απαραίτητοι για την καλύτερη καθημερινή διαβίωση των μαθητών. Το έργο ολοκληρώθηκε και ήταν μνημειώδες. Ένα σχολείο όμως για να λειτουργήσει χρειάζεται και τον απαραίτητο εξοπλισμό. Έτσι, μπορεί το Υπουργείο  Παιδείας με ένα σημαντικό ποσό να εξασφάλισε τον απαραίτητο εξοπλισμό σε έπιπλα, ωστόσο τα χρήματα των ομογενών που συγκεντρώθηκαν, με ενέργειες του κ. Στ. Κόκκινου, διατέθηκαν για τον εμπλουτισμό του σχολείου με εποπτικά μέσα, προκειμένου να επωφεληθούν όλα τα παιδιά της Αγχίαλου τόσο εκείνης της γενιάς όσο και των επόμενων.

   Σχολείο 1952

Τα χρόνια εκείνα μέχρι και το 1954-1955 ήταν χρόνια «χρυσά» για το σχολείο, το οποίο δίκαια χαρακτηρίστηκε πρωτοποριακό, γιατί όχι μόνο διέθετε υποδομές άρτιες για τα δεδομένα της εποχής, αλλά επιτελούσε άριστα τον παιδαγωγικό του ρόλο. Δάσκαλοι με ήθος και αγάπη φιλοξενήθηκαν από το σχολείο μας και ενέπνευσαν στους μαθητές αξίες και ιδανικά που σήμερα είναι δυσεύρετα.

    Δυστυχώς οι σεισμοί του 1954-1955 προξένησαν ελαφρά ρήγματα στο σχολείο και το 1957 ξεκινά η επισκευή του εξαθέσιου πια σχολείου, η οποία γρήγορα ολοκληρώθηκε και έτσι το σχολείο  λειτούργησε υποδειγματικά και αποτέλεσε ένα από τα καλύτερα του νομού Μαγνησίας.

Δεν πρέπει να παραλείψουμε πως από το 1954 ως και το 1972 λειτούργησε στο διδακτήριο και νυχτερινό σχολείο, δίνοντας σε πολλούς  νέους εργαζόμενους να αποκτήσουν απολυτήριο δημοτικού σχολείου, προσόν απαραίτητο για την καλύτερη επαγγελματική του αποκατάσταση.

Το 1962 με την ανέγερση ενός πλήρους διτάξιου σχολείου λειτούργησε εκεί το νηπιαγωγείο. Σε πολύ πολύ σύντομο χρονικό διάστημα το σχολείο γίνεται διαδοχικά οχταθέσιο εννιαθέσιο και το 1966 δεκαθέσιο, ενώ με δαπάνες τις κοινότητας Ν. Αγχίαλου δημιουργείται εστία συσσιτίου.

Η ανοδική πορεία του σχολείου σφραγίστηκε με την καταξιωμένη θητεία του διευθυντή κ. Στυλιανού Κόκκινου, που για 21 χρόνια πλαισιωμένος από δασκάλους ένθερμους εμφορούμενος από αισθήματα ανιδιοτελούς προσφοράς, αγωνίστηκαν με ζήλο μέσα σε αντίξοες συνθήκες έφεραν σε πέρας το δύσκολο έργο της δημιουργίας ενός σχολείου που διέθετε τα πάντα (σχολικό συνεταιρισμό, σχολική χορωδία, σχολικό κήπο ) και δεν υστερούσε σε γιορτές, παραστάσεις, γυμναστικές επιδείξεις συναγωνιζόμενο μάλιστα σχολεία ζηλευτά των μεγάλων αστικών κέντρων.

Στα χρόνια από το 1971 ως το 1978 το Δημοτικό σχολείο υπό τη διεύθυνση του κ. Κρίκου Κωνσταντίνου λειτουργούσε εύρυθμα, ενώ με την αλλαγή του πολιτεύματος το 1974 και την εισβολή στην Κύπρο άξια θαυμασμού ήταν η ευαισθητοποίηση και η φιλάνθρωπη δραστηριοποίηση όλων, καθώς  και η πράξη υιοθεσίας δύο Κυπρίων μαθητών.

     Συσσίτιο 1972

Μέχρι τον Ιούνιο του 1985,  ημερομηνία κατάργησης του Δημοτικού Σχολείου Νέας Αγχίαλου, το σχολείο έχει προαχθεί σε δωδεκαθέσιο με δυο βάρδιες, ενώ επισκευάζεται μετά το σεισμό του 1980. Από το Σεπτέμβριο του 1985 η Ν. Αγχίαλος διαθέτει πλέον επίσημα δύο δημοτικά σχολεία και το συγκεκριμένο διδακτήριο στεγάζει το πρώτο εξαθέσιο Δημοτικό Σχολείο Ν. Αγχίαλου αλλά και το δεύτερο Δημοτικό Σχολείο μέχρι το 1997, οπότε το τελευταίο μεταφέρθηκε σε νεοαναγειρόμενο διδακτήριο.

Το 1988 το διδακτήριο κρίθηκε από την αρχαιολογική υπηρεσία, στην οποία είχε παραχωρηθεί, διατηρητέο, προκειμένου να μην αλλοιωθεί η αρχιτεκτονική του.

Σταθμός στην ιστορία του σχολείου μας αποτέλεσε η η μετονομασία του σχολείου σε Ευγένειο Δημοτικό Σχολείο Ν. Αγχίαλου στις 26/02/1992 για λόγους εθνικούς και ιστορικούς. Ο Επίσκοπος Ευγένιος Καραβίας, από τον οποίο πήρε το όνομά του το Δημοτικό Σχολείο, υπήρξε εθνομάρτυρας, άγιος και δάσκαλος της ελληνικής γλώσσας στο Φανάρι της Κωνσταντινούπολης και συνέβαλε σημαντικά στο εκπαιδευτικό έργο της Νέας Αγχιάλου στην Ανατολική Ρωμυλία.              

  

1992   -2014

 

Το σχολείο σημείωσε μια σημαντική πορεία για τα επόμενα χρόνια και πρόσφερε πληθώρα γνώσεων στους ντόπιους μαθητές με την αρωγή αξιόλογων εκπαιδευτικών που υπηρέτησαν σε αυτό. Στα χρόνια λοιπόν αυτά λειτουργεί τάξη υποδοχής και ένταξης παλιννοστούντων και αλλοδαπών μαθητών, ενώ το σχολείο συμμετέχει σε διαπολιτισμικά Ευρωπαϊκά προγράμματα, διοργανώνει εκδηλώσεις με πολύ μεγάλη επιτυχία και ιδρύεται τμήμα ενισχυτικής διδασκαλίας για τους μαθητές που έχρηζαν ιδιαίτερης φροντίδας.

Το σχολικό έτος 2010-2011 το κλείσιμο του Δημοτικού Σχολείου Μικροθηβών φέρνει πολλούς μαθητές εκείνης της περιοχής στο δημοτικό σχολείο Νέας Αγχίαλου, σημαντικό επίτευγμα για την ασφάλεια των μικρών μαθητών, την ενίσχυση της εκπαιδεύσεως τους και την διευκόλυνση των οικογενειών τους. Τα τελευταία χρόνια όλοι οι άνθρωποι γύρω από αυτό μαθητές, γονείς, δάσκαλοι εργάστηκαν σκληρά για τον καλλωπισμό του και την αναβάθμιση του, ενώ αξιοποιήθηκε το αρχείο που φυλάσσονταν στο χώρο του υπογείου.

  Στη μικρή κωμόπολή μας, η οποία τα τελευταία χρόνια εντάχθηκε στο δήμο Βόλου, δημιουργήθηκαν και δυο άλλα κτήρια δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ένα γυμνάσιο και ένα λύκειο πλήρες εξοπλισμένα που πραγματοποιούν ένα σημαντικό εκπαιδευτικό έργο για τους Αγχιαλίτες μαθητές. Πιο συγκεκριμένα, προηγείται η οικοδόμηση του Γυμνασίου από αυτή του Λυκείου. Πρόκειται για ένα διώροφο κτήριο που στεγάζει 11 τάξεις. Αρχικά λειτούργησε στον 1^ο όροφο για τα παιδιά του γυμνασίου και στο ισόγειο για τα παιδία του λυκείου. Διέθετε όλο τον απαραίτητο εξοπλισμό, εργασιακούς χώρους γυμναστήριο, γραφείο καθηγητών και αίθουσα εκδηλώσεων.

Αργότερα οι δυο εκπαιδευτικές βαθμίδες διασπάστηκαν και στεγάστηκαν σε διαφορετικά κτήρια. Το  Γυμνάσιο κράτησε το προϋπάρχον κτήριο και τα παιδιά μοιράστηκαν και στους δυο ορόφους. Από την άλλη, στον ίδιο προαύλιο χώρο κατασκευάστηκε και το κτήριο του λυκείου περίπου τη δεκαετία του 1980 μαζί με ένα μεγάλο χώρο γυμναστηρίου. Το λύκειο λειτουργεί έτσι έως και σήμερα στεγάζει 7 τάξεις, χημείο και αίθουσα καθηγητών. Προσφέρει και αυτό με τη σειρά του πολύ αξιόλογο έργο στους μαθητές και αποτελεί το τελευταίο στάδιο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

 

Παρά τις δύσκολες πια συνθήκες και τις φήμες για συγχωνεύσεις τα σχολεία μας παραμένουν όρθια και συνεχίζουν με τα μέσα που διαθέτουν να μεταλαμπαδεύουν αξίες και να παρέχουν γνώσεις στους μαθητές της μικρής μας πόλης και είμαστε περήφανοι γιατί πολλοί νέοι της πόλης φοιτούν σήμερα σε πανεπιστημιακές σχολές της πατρίδας και με μεγάλη επιτυχία.        

 

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ

ΧΡΟΝΟΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ -18^ος ΑΙΩΝΑΣ

Παρά την κατάκτησή της από τους Τούρκους η Κωνσταντινούπολη παρέμεινε κέντρο του ελληνισμού, με τις ορθόδοξες εκκλησίες της, τον αστικό της ελληνικό πληθυσμό, τη διάχυτη ελληνική γλώσσα .Είχε και έχει ζωντανά  ζυμωθεί με την ελληνική παράδοση.

Αν  και δεν υπάρχει σαφής μαρτυρία για λειτουργία σχολείου στην Κων/πολη κατά τον πρώτο αιώνα μετά την άλωση, σύμφωνα με  μια παλαιά παράδοση πιστεύεται ότι η περίφημη από τη βυζαντινή εποχή Πατριαρχική Σχολή ανασυστήθηκε και λειτουργούσε ήδη από τα πρώτα χρόνια της πατριαρχείας του Γεννάδιου Σχολάριου(1454).Βέβαιο πάντως είναι ότι μερικοί ευπαίδευτοι οφφικιάλιοι του πατριαρχείου, συνήθως μεγάλοι ρήτορες ,συγκέντρωναν κατά καιρούς γύρω τους κάποιο μικρό κύκλο μαθητών.Ο πατριάρχης  Ιωάσαφ και ο λόγιος Ζυγομαλάς στα μέσα του 16^ου αι. έγιναν οι ιδρυτές του πρώτου γνωστού Πατριαρχικού Σχολείου που υπήρξε ο πρόδρομος της Μεγάλης του Γένους Σχολής.

Ο Κορυδαλεύς το 17^ο αι. αναδιοργάνωσε την Πατριαρχική Σχολή καθιστώντας επίκεντρο του εκπαιδευτικού προγράμματος τη διδασκαλία της φιλοσοφίας.

Το 18^ο αι. μνημονεύονται επίσης δυο σχολεία μουσικής                                              στην Πόλη. Το 1786 ,στην Χάλκη ,με πρωτοβουλία του Υψηλάντη ανεγέρθηκαν οικοδομές στο μοναστήρι για μαθητές και διδασκάλους.

 Με την πάροδο του 18^ου αι ο απόλυτος έλεγχος που ασκούσε η εκκλησία στα σχολεία αρχίζει να μειώνεται. Οι Έλληνες της Πόλης, που μπορούσαν να έχουν οικοδιδασκάλους ξένους ,προτιμούσαν τους Γάλλους. Όλα αυτά συνοδεύονται και από ισχυρή ροπή προς το έντυπο, την ανάγνωση, που από απασχόληση των λογίων που ήταν μέχρι τότε γίνεται απασχόληση κοινωνική, χαρακτηριστικό  του διαφωτισμού .

19^ος ΑΙΩΝΑΣ

ΜΕΓΑΛΗ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ ΣΧΟΛΗ

 

Το 1825 επαναλειτούργησε στο Φανάρι  η Πατριαρχική Ακαδημία που είχε κλείσει το 1821.Αποφασίστηκε να μετονομαστεί σε Μεγάλη του Γένους Σχολή. Επί πατριαρχίας Ιωακείμ  Γ΄ αποφασίστηκε η ανέγερση μεγαλοπρεπούς κτιρίου ,κοντά στην έδρα του Πατριαρχείου , που θα φιλοξενούσε τη Σχολή. Υπό τη διεύθυνση του Έλληνα αρχιτέκτονα Κωνσταντίνου Δημάδη οι εργασίες ολοκληρώθηκαν μέσα σε μια διετία (1881-1883). Η κατασκευή του κόστισε 17.210 Οθωμανικές λίρες και το κτηριακό συγκρότημα αποτελεί σήμα κατατεθέν του Κερατίου κόλπου, σύμβολο της χρυσής περιόδου του Ελληνισμού της Πόλης. Αποκαλείται δε συχνά από τους ντόπιους Κόκκινο Κάστρο ή Κόκκινο Σχολείο λόγω του χαρακτηριστικού σχεδίου και χρώματός του. Σήμερα, είναι το δεύτερο μεγαλύτερο εκπαιδευτικό ίδρυμα στην περιοχή.

Απόφοιτοί της οι Δραγουμάνοι της Υψηλής Πύλης, οι ηγεμόνες της Μολδοβλαχίας, αρκετοί Πατριάρχες και όλοι οι Μητροπολίτες του Οικουμενικού θρόνου καθώς και πολιτικοί του   νέου Ελληνικού κράτους. Το 1904 λειτούργησε Παιδαγωγικό τμήμα στη Σχολή. Απ’ το 1907-1924 λειτουργούσε Μουσική Σχολή. Οι απόφοιτοί της προσλαμβάνονταν ως ιεροψάλτες  σε  διάφορους ναούς του Οικουμενικού Θρόνου.

ΙΕΡΑ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΧΑΛΚΗΣ

                                                                                                              

Η σχολή στεγαζόταν αρχικά στη σταυροπηγιακή Μονή της Αγίας Τριάδας, στη Χάλκη, η οποία είχε ιδρυθεί από τον Πατριάρχη Φώτιο Α΄ της Κωνσταντινούπολης (858-861 και 878-886). Το 1844, ο Πατριάρχης Γερμανός Δ΄ κατά την πρώτη του πατριαρχεία (1842-1845), ίδρυσε το 1843 θεολογική Σχολή στις εγκαταστάσεις της μονής της Αγίας Τριάδας, την οποία και εγκαινίασε το αμέσως επόμενο έτος στις 13 Σεπτεμβρίου 1844. Όλα τα κτήρια εκτός από ένα παρεκκλήσι καταστράφηκαν στο μεγάλο σεισμό που συνέβη στη Κωνσταντινούπολη στις 28 Ιουνίου του 1894 με συνέπεια να διακοπεί η λειτουργία της. Μετά από εκτεταμένες επισκευές και αναστηλώσεις από τον αρχιτέκτονα Περικλή Φωτιάδη, διάρκειας 17 μηνών, η σχολή με νέο πλέον κτίριο εγκαινιάστηκε στις 1 Οκτωβρίου του 1896. Σημαντική ανακαίνιση έγινε στη δεκαετία του '50.

Πολλοί Ορθόδοξοι θεολόγοι, ιερείς, επίσκοποι και πατριάρχες φοίτησαν στην Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης, συμπεριλαμβανομένου και του Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Οι φοιτητές στη Χάλκη περιλάμβαναν όχι μόνο γηγενείς Έλληνες, αλλά και Ορθόδοξους Χριστιανούς από όλο τον κόσμο, προσδίδοντας στη σχολή έναν διεθνή χαρακτήρα. Επίσης, πολλοί πατριάρχες, επίσκοποι και πρώην δάσκαλοι έχουν ταφεί σε ειδική περιοχή του κήπου.

Οι θεολογικές εγκαταστάσεις περιλαμβάνουν το Παρεκκλήσιo της Αγίας Τριάδoς, κοιτώνες, αναρρωτήριο, γραφεία, και την πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη η οποία κατέχει σημαντική ιστορική συλλογή βιβλίων, περιοδικών και χειρογράφων.Η Βιβλιοθήκη της Σχολής είναι απ΄τις πιο πλούσιες στον κόσμο με 35.000 βιβλία. Θεμελιώθηκε πριν την ύπαρξη της Σχολής απ΄τον Πατριάρχη Μητροφάνη Γ΄(1565-1580).Πολλά απ΄τα χειρόγραφά της προέρχονται απ΄την εποχή του Θεόδωρου Στουδίτη,του  ιερού Φωτίου και της  Αικατερίνης της Κομνηνής.

ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΠΑΡΘΕΝΑΓΩΓΕΙΟ

    

Το 1893 εγκαινιάστηκε .Ιδρύθηκε απ΄το Στέφανο Ζαφειρόπουλο. Απ΄την πρώτη μέρα λειτουργίας του είχε 100 μαθήτριες και έντεκα τάξεις. Οι απόφοιτές του είχαν δικαίωμα να διδάξουν στις τάξεις του Δημοτικού. Οταν πέθανε η ευεργέτιδα Ελένη Ζαρίφη το 1910, τα παιδιά της προσέφεραν στη μνήμη της 5.000 χρυσές λίρες και έτσι αποφασίστηκε η ίδρυση τμήματος οικοκυρικών σπουδών για τις απόφοιτες εξατάξιου σχολείου δημοτικού , γεγονός το οποίο ενθουσίασε τους πάντες. Το σχολείο είχε και νηπιαγωγείο μεταξύ 1953 και 1957. Αποτελεί μια θλιβερή ιστορία μιας και το σχολείο έπαψε να λειτουργεί πριν από μερικά χρόνια

ZΑΠΠΕΙΟ ΠΑΡΘΕΝΑΓΩΓΕΙΟ

 

Το Ζάππειο θεωρείται σχολείο ισότιμο του Αρσακείου και σε αυτό φοιτούσαν μόνο κορίτσια έως το έτος 2000, όταν λόγω έλλειψης μαθητριών αναγκάστηκε να γίνει μικτό σχολείο. Για πρώτη φορά λειτούργησε το 1875 σε ενοικιαζόμενο παλαιό κτήριο και από το 1885 στεγάστηκε στο σημερινό ιδιόκτητο κτήριο κοντά στην Πλατεία Ταξίμ, δίπλα στον ναό της Αγίας Τριάδας. Ήταν ένα παλάτι εξοπλισμένο με εποπτικά μέσα και πιάνα από το Παρίσι, που ακόμα και σήμερα, σχεδόν ενάμισι αιώνα μετά, θα το ζήλευαν τα καλύτερα σχολεία του κόσμου. Αποτελεί ένα κόσμημα για την Πόλη και παραμένει μια ζωντανή απόδειξη του ελληνικού πολιτισμού και αρχιτεκτονικής. Η πρώτη διευθύντρια του Ζαππείου το 1875 ήταν η Καλλιόπη Κεχαγιά, που καταγόταν από την Προύσα και είχε διατελέσει ήδη διευθύντρια του Αρσακείου Αθηνών. Το 1879 το Ζάππειο έδωσε τις πρώτες έξι απόφοιτές του, μία εκ των οποί­ων, η Ευθαλία Αδάμ, πήρε υποτροφία και σπούδασε παιδαγωγικά στο Παρίσι. Αυτό για την εποχή του θεωρήθηκε αληθινή επανάσταση. Σε μια εποχή που οι γυναίκες δεν μορφώνονταν καν, οι μαθήτριες του Ζαππείου διέπρεπαν στις επιστήμες και αποτελούσαν την απόλυτη πρωτοπορία.

ΖΩΓΡΑΦΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ

 

To 1899 το Ζωγράφειο Λύκειο έδωσε τους πρώτους αποφοίτους του. Οφείλει το όνομά του στο δωρητή του Χρηστάκη Ζωγράφο .Βρίσκεται σε ένα στενό κάθετα στον κεντρικό πεζόδρομο του Πέραν. Η ανέγερσή του βασίστηκε σε σχέδια του αρχιτέκτονα Περικλή Φωτιάδη. Το μαθητικό δυναμικό του ξεπερνούσε τα 800 άτομα. Το έτος 1998-1999 το Ζωγράφειο γίνεται μεικτό και δέχεται τις πρώτες μαθήτριες. Το Ζωγράφειο ήταν 12τάξιο Δημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο μα το 1974 το δημοτικό έκλεισε.

Απ΄τα τέλη του 1870 λειτουργούσε υπό την καθοδήγηση και χορηγία του Οικουμενικού Πατριαρχείου η Εμπορική Σχολή Φαναρίου-μετέπειτα Ιωακείμιος Εμπορική Σχολή. Παρείχε μαθήματα Εμπορικής και Τεχνολογικής κατεύθυνσης και απένειμε διπλώματα ισάξια της Εμπορικής Σχολής της Χάλκης.

ΙΩΑΚΕΙΜΙΟ ΠΑΡΘΕΝΑΓΩΓΕΙΟ

Το 1880 ο Οικουμενικός Πατριάρχης Ιωακείμ ο Γ' θεμελίωσε το κτίριο του Ιωακείμιου Παρθεναγωγείου. Λειτούργησε το 1882.
Το 2002, συμπληρώθηκαν εκατόν είκοσι χρόνια από την ίδρυση του Εθνικού Ιωακειμίου Παρθεναγωγείου Κωνσταντινουπόλεως. Στην Πόλη, η επέτειος αυτή πέρασε απαρατήρητη, αφού το ίδρυμα έπαυσε να δέχεται μαθήτριες, από το 1988.Το Ιωακείμιο Παρθεναγωγείο συγχωνεύτηκε από το 1988, με τη Μεγάλη Σχολή.

20^ος ΑΙΩΝΑΣ

Σύμφωνα με όρο της Συνθήκης της Λωζάννης του 1923 μόνο Έλληνες με τουρκική υπηκοότητα μπορούν να παρακολουθούν μαθήματα στα ελληνικά σχολεία της Τουρκίας. Γύρω στο 1946 οι εγγεγραμμένοι ομογενείς μαθητές στην Κων/πολη έφταναν τους 3.762.

Όμως η ένταξη των δυο χωρών (Ελλάδας-Τουρκίας )στο ΝΑΤΟ λειτούργησε ευεργετικά για τον μειονοτικό πληθυσμό της Κων/πολης και τη λειτουργία των ομογενειακών ιδρυμάτων. Το ακαδημαϊκό έτος 1951-52 φοίτησαν στην Ιερατική σχολή της Χάλκης 70 φοιτητές από δέκα διαφορετικές χώρες ενώ δίδασκαν 25 δάσκαλοι και  καθηγητές.

     Το 1952 ο Ευάγγελος Παπανούτσος ,γενικός Διευθυντής του ΥΠΕΠΘ, μεταβαίνει  στην Κων/πολη. Συντάσσει έκθεση για το πλαίσιο λειτουργίας της ομογενειακής εκπαίδευσης  το Νοέμβριο του 1952.Στην έκθεση αυτή μεταξύ άλλων αναφέρεται ότι: «τα ελληνικά σχολεία θεωρούνται ιδιωτικά σχολεία και η άδεια λειτουργίας έχει εκδοθεί στο όνομα του ιδρυτή. Τα σχολικά οικοδομήματα είναι παλιά.Υπάγονται στην τουρκική Δ/νση Παιδείας και διδάσκουν στην ελληνική γλώσσα τα Θρησκευτικά, την Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία ,τα Φυσικά και τα Μαθηματικά. Τα άλλα μαθήματα διδάσκονται στην τουρκική γλώσσα. Ένας μαθητής μένει στάσιμος αν υστερεί σε δυο από τα μαθήματα που διδάσκονται στην τουρκική γλώσσα.

Την περίοδο της επίσκεψης του Παπανούτσου στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση φοιτούν 4.577 μαθητές και μαθήτριες και δίδασκαν 55 δάσκαλοι και 158 δασκάλες. Απ’ αυτούς οι περισσότεροι είναι απόφοιτοι Γυμνασίου και ασκούν το επάγγελμα του δασκάλου εμπειρικά, ενώ μικρός αριθμός αυτών έχει αποφοιτήσει από Διδασκαλείο.

Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση δεν δίνονται στοιχεία για τον ακριβή αριθμό μαθητών. Λειτουργούν 5 σχολεία. Μεγάλη του Γένους Σχολή, Ζωγράφειο ,ως  Γυμνάσια αρρένων, Ζάππειο,  Ιωακείμιο και   Κεντρικό, ως Γυμνάσια θηλέων.

Οι Τούρκοι εκπαιδευτικοί διορίζονται και μισθοδοτούνται απ΄το τουρκικό δημόσιο Ο Διευθυντής διορίζεται απ΄την τουρκική Δ/νση Παιδείας μετά από πρόταση του ιδρυτή. Οι ομογενείς εκπαιδευτικοί διορίζονται μετά από πρόταση του Δ/ντη με αναγκαία προϋπόθεση την τουρκική υπηκοότητα. Στα σχολεία διορίζεται Τούρκος Υποδιευθυντής αν και την περίοδο αυτή οι Τούρκοι ,σε ένδειξη καλής θέλησης τους απομάκρυναν απ΄τα σχολεία».

Με νόμο του 1952 η τουρκική κυβέρνηση επικυρώνει προηγούμενη σύμβαση μεταξύ των δυο χωρών που προέβλεπε ανταλλαγή εκπαιδευτικών και διδακτικού υλικού για τα μειονοτικά σχολεία των δυο χωρών ενώ με προηγούμενη ρύθμιση του τουρκικού Υπουργείου Παιδείας εξαιρέθηκαν τα σχολεία της ομογένειας απ’ την καταβολή φόρου εισοδήματος.

Το 1956 οι εγγεγραμμένοι ομογενείς μαθητές αριθμούν τους 6.912,ενώ παράλληλα με τη βελτίωση των συνθηκών στον εκπαιδευτικό τομέα παρατηρείται και μια έντονη πολιτισμική δραστηριότητα στην Κων/πολη που προωθείται απ’ την « Ελληνική ΄Ενωση Κων/πολης»

Το θετικό αυτό κλίμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις δεν άργησε ν΄ ανατραπεί. Απ’ το 1954-55 αρχίζει μια νέα περίοδος ανταγωνισμού στις ελληνοτουρκικές σχέσεις σε συνάρτηση με το κυπριακό ζήτημα. Στις 6 Σεπτεμβρίου του 1955 με πρόσχημα έκρηξη στο τουρκικό προξενείο στη Θεσσαλονίκη ξεσπά ένα κύμα διώξεων του ελληνισμού της Κων/πολης ,της Ίμβρου και της Τενέδου .Το 57-58, με την επιδείνωση των διακοινοτικών σχέσεων στην Κύπρο ,έγιναν παρατηρήσεις στο μειονοτικό πληθυσμό που χρησιμοποιούσε στις μεταξύ του σχέσεις την ελληνική γλώσσα, ενώ αφίσες παρακινούσαν τους Τούρκους ν’ αποφεύγουν τα ελληνικά καταστήματα. Τα ελληνικά σχολεία άρχισαν ν’ αδειάζουν και οι απελάσεις και μαζικές μεταναστεύσεις περιόριζαν διαρκώς τον αριθμό της ελληνικής μειονότητας.

Το Μάρτιο του 1964 η Τουρκία κατήγγειλε την ελληνοτουρκική σύμβαση εγκατάστασης του 1930 και αμέσως μετά οι τουρκικές αρχές επικαλούμενες λόγους ασφαλείας και δημόσιας τάξης ,άρχισαν ν’ απελαύνουν τους σημαντικότερους μειονοτικούς παράγοντες με ελληνική υπηκοότητα.

Με μια σειρά από μέτρα ,επίσης, έπληξαν το εκπαιδευτικό σύστημα και τα φιλανθρωπικά ιδρύματα της Κων/πολης. Πιο συγκεκριμένα με εγκύκλιο του 1964 , απαγορεύτηκε στα ελληνικά σχολεία η είσοδος στους ορθόδοξους κληρικούς , η πρωινή προσευχή και ο εορτασμός των θρησκευτικών εορτών. Επιπλέον  3 Διευθυντές Ελληνικών Λυκείων και άλλοι 11 Έλληνες δάσκαλοι παύτηκαν από τα καθήκοντά τους ,απολύθηκαν 39 εκπαιδευτικοί και απαγορεύτηκε η λειτουργία συνολικά 6 Δημοτικών σχολείων , ενώ απαγορεύτηκε ο διορισμός στα ελληνικά σχολεία ομογενών εκπαιδευτικών αποφοίτων των ελληνικών Παιδαγωγικών Ακαδημιών και Πανεπιστημίων όπως και αποφοίτων της Ιεράς Θεολογικής Σχολής της Χάλκης(1965).

Η διακίνηση ελληνικών βιβλίων και εγκυκλοπαιδειών στα ελληνικά σχολεία δεν επιτρεπόταν Παράλληλα ασκήθηκαν πιέσεις στους μαθητές της μειονότητας προκειμένου να μη χρησιμοποιούν την ελληνική γλώσσα κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων από τα μαθήματα. Άμεση συνέπεια όλων των παραπάνω η δραματική πληθυσμιακή πτώση του ελληνικού στοιχείου στην Πόλη.

Παρά τις διαμαρτυρίες της ελληνικής πλευράς στα Ηνωμένα Έθνη και στην UNESKO για την κατάργηση της ελληνικής παιδείας η Τουρκία συνέχισε την πολιτική της. Έτσι ,τον Αύγουστο του 1971,οι τουρκικές αρχές απαγόρευσαν τη λειτουργία της Ιερής Θεολογικής Σχολής της Χάλκης καθώς σύμφωνα με διάταγμα της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης η λειτουργία της έθετε σε κίνδυνο τον κεμαλικό χαρακτήρα του κράτους. Επιπλέον υποχρέωσαν τους Έλληνες μαθητές να αρχίζουν κάθε πρωί τα μαθήματά τους με τον τουρκικό όρκο: «Είμαι Τούρκος» και να τελειώνουν με τη φράση «Είμαι ευτυχής που γεννήθηκα Τούρκος», στοχεύοντας στην εξασθένηση της εθνικής συνείδησης των Ελλήνων. Με διάταγμα του ίδιου έτους απαγορεύεται ο διορισμός Ελλήνων Μετακλητών Εκπαιδευτικών από την Ελλάδα στα λιγοστά μειονοτικά σχολεία.

Η ελληνική κοινότητα αρχές της δεκαετίας του 70 αριθμεί περίπου 17.000, αφού προηγήθηκαν μαζικές αναχωρήσεις μελών της. Με την εισβολή στην Κύπρο το 1974 και την κρίση στο Αιγαίο το 1975, ολοκληρώνεται η εξαφάνιση του ελληνισμού της Κων/πολης. Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε η «Ηχώ» της Κων/πολης , το 1978 υπήρχαν 7882 ομογενείς .Το 1980 η ελληνική κοινότητα αριθμεί 5.600 μέλη.

Παρά την επίτευξη των στόχων της τουρκικής πολιτικής, τη συρρίκνωση του ελληνικού στοιχείου ,οι πιέσεις εναντίον του συνεχίζονται. Το 1994 αφαιρείται από 100 αποφοίτους Ελληνικών σχολείων της Πόλης το δικαίωμα εισαγωγής στην πανεπιστημιακή κοινότητα αν και είχαν πετύχει στις Παντουρκικές εξετάσεις. Το 1996 με την κρίση στα Ίμια δημιουργούνται μικροπροβλήματα στους Έλληνες της Πόλης. Η πολιτική των Τούρκων οργανωμένη κατάλληλα προσανατολίζεται κυρίως στον εκπαιδευτικό τομέα για να πετύχει την απώλεια της εθνικής συνείδησης και του πολιτισμού της ελληνικής μειονότητας.

21^ος ΑΙΩΝΑΣ

Το τουρκικό κράτος στις αρχές του αιώνα (2001) προσπαθεί να κλείσει εκκρεμείς υποθέσεις αναφορικά με διεκδικήσεις σπιτιών και δημεύσεις κινητής και ακίνητης περιουσίας Ελλήνων απ’ το τουρκικό δημόσιο. Το 2003 δημοσιεύονται εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την ελληνική μειονότητα. Τον Οκτώβριο του 2003 η τουρκική βουλή παραδέχεται ανοιχτά μετά το 1955 την παραβίαση της Συνθήκης της Λωζάννης και την ύπαρξη οργανωμένου σχεδίου με σκοπό τον αφανισμό των ελληνικών σχολείων και κατά συνέπεια του ελληνισμού.Ο ελληνικός πληθυσμός της Πόλης είναι περίπου 3.000.Μόνο  10 απ’ τα ελληνικά σχολεία της   Πόλης έχουν μαθητές. Οι Έλληνες μαθητές και μαθήτριες ανέρχονται στους 240 περίπου. Λειτουργούν:

 3 Λύκεια: Μεγάλη του Γένους Σχολή, Σήμερα η Μεγάλη του Γένους Σχολή λειτουργεί ως σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Η αυλή της διαμορφώθηκε σε γήπεδα μπάσκετ, μίνι ποδοσφαίρου και βόλεϊ και στον εσωτερικό χώρο του ισογείου υπάρχουν τραπέζια επιτραπέζιας αντισφαίρισης. Στον ίδιο χώρο δημιουργήθηκε κυλικείο και οργανώθηκε μαγειρείο όπου οι μαθητές των απομακρυσμένων περιοχών γευματίζουν, αφού το σχολικό ωράριο τελειώνει στις 16:00. Στο ισόγειο υπάρχουν επίσης μαθητική βιβλιοθήκη, αίθουσα ψυχολόγου και σχολιάτρου, γυμναστήριο και άλλοι βοηθητικοί χώροι. Στον πρώτο όροφο όπου βρίσκεται και η κύρια είσοδος υπάρχουν τα γραφεία του Λυκειάρχη και του υποδιευθυντή, λογιστήριο, γραμματεία, αίθουσα καθηγητών και 4 αίθουσες διδασκαλίας. Στο δεύτερο όροφο υπάρχει η περίλαμπρη αίθουσα τελετών και 6 αίθουσες διδασκαλίας. Στον τρίτο όροφο βρίσκονται τα εργαστήρια χημείας, φυσικής και ηλεκτρονικών υπολογιστών.Στο θόλο πάνω από το κεντρικό κτήριο στεγάζεται το αστρονομικό παρατηρητήριο της σχολής που διαθέτει ένα παλιό τηλεσκόπιο.

Για να μπορούν να προσέλθουν περισσότεροι μαθητές και από τα μακρινά σημεία της Πόλης τέθηκε στη διάθεσή τους πούλμαν που ονομαζόταν παλιότερα “Κόκκινο λεωφορείο” επειδή είχε τα χρώματα της Σχολής. Και ενώ μέχρι το 1945 οι μαθητές είχαν φτάσει τους 500, σήμερα λόγω πολιτικών αιτίων και λόγω ενός τούρκικου νόμου που επιβάλλει στους απόφοιτους του δημοτικού να εγγράφονται μόνο σε γυμνάσιο της περιοχής τους, ο αριθμός των μαθητών έχει πέσει κατακόρυφα. Ο ελληνικός πληθυσμός της Κωνσταντινούπολης ανέρχεται σήμερα στους 2.000 και οι μαθητές της Σχολής στους 55. Παρόλα αυτά η Μεγάλη του Γένους Σχολή συνεχίζει να λειτουργεί, το κτήριο ανακαινίσθηκε πριν από 3 χρόνια, καθιερώθηκαν μαθήματα διδασκαλίας ηλεκτρονικών υπολογιστών, τα μεσημέρια προσφέρεται δωρεάν σίτιση στους μαθητές, το λεωφορείο (αν και όχι κόκκινο) μεταφέρει δωρεάν τα παιδιά και στους καλύτερους μαθητές παρέχεται μεταπτυχιακή δυνατότητα σπουδών στο εξωτερικό.

Τα μαθήματα τα οποία διδάσκονται στην Ελληνική Γλώσσα είναι Αρχαία, Νέα Ελληνικά, Μαθηματικά, Φυσιογνωστικά, Φυσική, Χημεία, Φυσική Αγωγή, Θρησκευτικά, Καλλιτεχνικά, Μουσική, Φιλοσοφία, Λογική, Ιστορία της Τέχνης, Βιολογία, Υγιεινή, Ψυχολογία. Τα μαθήματα που διδάσκονται στην Τουρκική Γλώσσα είναι Τουρκικά, Ιστορία, Γεωγραφία, Ηθική, Κοινωνιολογία, Στρατιωτικά. Διδάσκουν 14 Έλληνες και 7 Τούρκοι καθηγητές. Οι απόφοιτοι της Σχολής μπορούν να εισάγονται στα Ανώτερα και Ανώτατα Εκπαιδευτήρια της Τουρκίας, της Ελλάδας και Πανεπιστημίων της αλλοδαπής.

Ζάππειο

Το σχολείο διαιρείται σε δύο εκπαιδευτικές βαθμίδες: α) στην Πρωτοβάθμια (νηπιαγωγείο, δημοτικό) και β) στην Δευτεροβάθμια (γυμνάσιο, λύκειο). Οι μαθητές, εκτός των κανονικών μαθημάτων τους, μαθαίνουν αγγλικά, γαλλικά και την χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Οι μαθητές παρακολουθούν στην Ελληνική γλώσσα, κανονικά όλα τα μαθήματα του εκπαιδευτικού προγράμματος του Ελληνικού Υπουργείου Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων και στην Τουρκική γλώσσα τα μαθήματα: Ιστορία, Γεωγραφία και Τουρκική γραμματική & γλώσσα. Μετά το πέρας της αποφοίτησής του έχουν το δικαίωμα να εισαχθούν στο Τουρκικά Πανεπιστήμια.

Οι μαθητές και των δύο βαθμίδων κατά τη διάρκεια της φοίτησης τους έχουν ενιαία και ευπρεπή εξωτερική εμφάνιση («στολή») με το μονόγραμμα του σχολείου τους, το Ζ (που υποδηλώνει το αρχικό γράμμα του επιθέτου των ιδρυτών του)

 

ΖΩΓΡΑΦΕΙΟ

Το Ζωγράφειο Λύκειο ή Ζωγράφειο Γυμνάσιο-Λύκειο και επίσημα Ζωγράφειον Λύκειον ή Ζωγράφειον Γυμνάσιον-Λύκειον, είναι ένα από τα λίγα εναπομείναντα ελληνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα που λειτουργούν στην Κωνσταντινούπολη.  Το ιστορικό σχολείο του Πέρα επί 118 χρόνια προσφέρει μόρφωση και διατηρεί άσβεστη την κουλτούρα των ομογενών της Πόλης. Σ’ ένα κάθετο στενό της Λεωφόρου του İstiklal  (Πέρα), στο Tumacibasi sokak  (Τουματσίμπασι σοκάκ), αριστερά, ανάμεσα σε σειρά γκρίζων κτιρίων, ξεπροβάλλει ένα κάτασπρο. Λες και το καυσαέριο της Πόλης δεν μπορεί να μολύνει τ’ άσπρα του μάρμαρα. Το «Ζωγράφειο», το «σχολείο μας», όπως το αποκαλούν οι ομογενείς, στέκεται εκεί αγέρωχο εδώ και 118 χρόνια.

Το σχολείο διοργανώνει πλήθος εξωσχολικών δραστηριοτήτων, όπως θέατρο,χορό, συναυλίες, αθλητικές δραστηριότητες, ομιλίες και εκθέσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος είναι απόφοιτος του Ζωγραφείου Λυκείου.Το 2004 στην Αθήνα ιδρύθηκε ο σύλλογος «Φίλοι του Ζωγραφείου Λυκείου Κωνσταντινούπολης», στόχος του οποίου είναι η ανεύρεση πόρων για την εύρυθμη λειτουργία του σχολείου.

Το Ζωγράφειο Λύκειο Κωνσταντινουπόλεως γιόρτασε τα 120 χρόνια λειτουργίας του το Δεκέμβριο του 2013 και προσφοράς στην παιδεία και τον πολιτισμό με συναυλία της Ευανθίας Ρεμπούτσικα με τη συμμετοχή της χορωδίας του Ζωγραφείου, της χορωδίας των Εκπαιδευτηρίων Μαντουλίδη και της χορωδία «Εν Δυνάμει».Πλήθος κόσμου από την Πόλη και την Ελλάδα, φίλοι και απόφοιτοι του Ζωγραφείου, γονείς και εκπαιδευτικοί, εκπρόσωποι συλλόγων και ιδρυμάτων γέμισαν ασφυκτικά το σχολείο για να παρακολουθήσουν την εκδήλωση. Φέτος στο Ζωγράφειο Λύκειο από τις 20-30 Μαρτίου 2014 πραγματοποιήθηκε μαθητικό συνέδριο με θέμα «Γ.Σεφέρης: Από τη Σμύρνη στην Πόλη» υπό την αιγίδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Το 2010 μετακλητός καθηγητής στο Ζάππειο δήλωσε σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Τα Νέα ότι στις τρεις μεγάλες σχολές, στο Ζάππειο, στο Ζωγράφειο και στη Μεγάλη του Γένους Σχολή, φοιτούν περίπου 240 παιδιά από τα οποία το 60% είναι Αντιοχείς. Τα υπόλοιπα είναι Ρωμιόπουλα. Και το πρόβλημα είναι ότι ένας μεγάλος αριθμός Ρωμιών οι οποίοι έχουν την οικονομική δυνατότητα προτιμούν να μη στέλνουν τα παιδιά τους στα σχολεία της ομογένειας, επειδή το επίπεδο είναι χαμηλό. Τα στέλνουν σε ιδιωτικά σχολεία.

Λειτουργούν ακόμη:

7 Δημοτικά: (Πριγκήπου, Χαλκηδόνος, Ζαππείου, Μεγάλου Ρεύματος, Αγίου Στεφάνου, Βλάγκας και Μαρασλή) Ο Βαλάντης Μιχαϊλίδης ήταν ο μοναδικός μαθητής της τετάρτης τάξης του Ελληνικού Δημοτικού σχολείου στο Kadıköy της Κωνσταντινούπολης το 2010

Το ελληνικό Δημοτικό στην περιοχή Μπακίρ Κόι δεν έχει μαθητές εδώ και 10 χρόνια. Το Μαράσλειο Δημοτικό στο Φανάρι το 2010 είχε  6 μαθητές .

                  «Ο κόμπος έφτασε στο χτένι», δήλωσαν  στα «ΝΕΑ» τέσσερις μετακλητοί δάσκαλοι στην Πόλη κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για τα σχολεία της ομογένειας. Αν δεν ληφθούν σύντομα αποφάσεις, εκτιμούν ότι τα σχολεία τελικά θα οδηγηθούν σε κλείσιμο.

και 2 Νηπιαγωγεία ( Ζαππείου, Γαλατά).

Έχουν κλείσει :περίπου 32 Δημοτικά στην Πόλη και 7 σε νησιά,

τα Γυμνάσια-Λύκεια :Κεντρικό, Ιωακείμιο, Εκπαιδευτήρια Μελλά, Ορφανοτροφείο Πριγκήπου                    

Οι σχολές: Θεολογική Χάλκης, Εμπορική Χάλκης, Καλών Τεχνών, Εμπορική του Πέρα.

Ενώ, σύμφωνα με δημοσιεύματα τουρκικών εφημερίδων, προεργασίες για ρυθμίσεις στα μειονοτικά σχολεία (ελληνικά, αρμενικά και εβραϊκά) κάνει το τουρκικό Υπουργείο Παιδείας μέσω επιτροπής που έχει συσταθεί με σκοπό τη βελτίωση της διδασκαλίας της μητρικής γλώσσας.

Οι σχετικές εργασίες σχετίζονται με τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή ΄Ενωση. Τα προβλήματα σχετικά με τα βιβλία που διδάσκονται στα μειονοτικά σχολεία, η ποιότητα του έργου των μειονοτικών και Τούρκων εκπαιδευτικών -που στην περίπτωση των ελληνικών σχολείων στην Πόλη υπάρχουν επιπρόσθετα και οι εξ Ελλάδος μετακλητοί εκπαιδευτικοί- είναι αυτά που έχει υπόψη της η επιτροπή. Αντικείμενο συζήτησης είναι και το αν θα επιτραπεί στα ελληνικά και τα αρμενικά σχολεία να δέχονται, εκτός από μειονοτικούς, και μαθητές από την Ελλάδα και την Αρμενία αντίστοιχα. (enet.gr)

Ακόμη ,«Έχουν ξεκινήσει ουσιαστικές ενέργειες για την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής Χάλκης» ανέφερε τον Ιούνιο 2012 ο Τούρκος υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Εγκεμέν Μπαγίς. Με αυτόν τον τρόπο απάντησε σε παρατηρήσεις του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου που έκανε λόγο για εξάντληση της υπομονής.

Η ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟ 1453 ΩΣ ΤΟ 1922

                                                                                                                      

    Ο Πόντος είχε μεγάλη παράδοση στα γράμματα από την αρχαιότητα ως τον ξεριζωμό. Η Παιδεία υπήρξε αυτό που κράτησε  αδιάσπαστο τον  Ελληνισμό  του  Πόντου, στο  διάβα  των  αιώνων, παρ’ ότι  ζούσε  ανάμεσα  σε  βάρβαρα  και       αλλόφυλα έθνη. 
          

Οι  Έλληνες  του  Πόντου  έδιναν  μεγάλη σημασία  στην  παιδεία  και  στα γράμματα.  Έτσι  μετά  την  άλωση  της  Κωνσταντινουπόλεως (1453)  και  στη  συνέχεια  της  Τραπεζούντας (1461), η  τούρκικη  σκλαβιά  εκεί  δεν  στάθηκε  ικανή  ώστε  να  διακόψουν οι  Έλληνες  του  Πόντου  τους  δεσμούς  τους  με  τη  μητέρα  Ελλάδα  και  να σταματήσει  η  πνευματική  δραστηριότητά  τους.

                                                                        

                               Μόλις ορθοπόδησαν   οικονομικά, άρχισαν  να   φροντίζουν   και   για   τη   μόρφωση  των  παιδιών  τους.  Αδιάκοπη  σχεδόν  ήταν  η  ύπαρξη  ελληνικών  σχολείων,  όπου  φρόντι-ζαν  οι  δάσκαλοι  να  μορφώνουν  «Ελληνικά»  τους  μαθητές. Ο  πνευ-ματικός   ποντιακός  ελληνισμός  ανατράφηκε  και  άντλησε  τις  πηγές    του από  την  ελληνική  παράδοση, από  τους  εκκλησιαστικούς  πατέρες, από  την  αρχαία  φιλολογία.

Η μόρφωση στο Πόντο ήταν προαιρετική, όλοι όμως οι μαθητές κατέβαλαν κάθε χρόνο κάποια δίδακτρα. Με τα χρήματα των διδάκτρων γινόταν η συντήρηση των σχολείων και πληρώνονταν οι μισθοί των δασκάλων και των καθηγητών.

Οι Πόντιοι φρόντιζαν να φτιάξουν γερά και όμορφα σχολεία, τόσο καλά, που και σήμερα οι Τούρκοι τα χρησιμοποιούν ως σχολεία και αυτοί. Η άμιλλα μεταξύ των Ελλήνων του Πόντου στο θέμα αυτό ήταν τόσο ,μεγάλη, που δεν υπήρχε όχι μόνο πόλη ή κωμόπολη, αλλά και το πιο απομακρυσμένο χωριό, που να μην είχε σχολείο.

Πριν από το διάταγμα ανεξιθρησκίας, το «Χάττι Χουμαγιούν» (1856), η παιδεία στον Πόντο παρέχεται μόνο από την Εκκλησία και ιδιαίτερα από τα Μοναστήρια Παναγίας Σουμελά, Γ.Περιστερεώτα, Αγ. Ιωάννη Βαζαλώνα, Παναγίας Γουμερά, Αγ. Γεωργίου Χουτουρά, Αγ. Γεωργίου Χαλιναρά, Αγ. Γεωργίου Χάρσερας κλπ. Η παρεχόμενη παιδεία, σ’ αυτό το διάστημα, περιοριζόταν στην ανάγνωση και στη γραφή.

Μετά το «Χάττι Χουμαγιούν», κυρίως μετά το 1880, η παιδεία αρχίζει να παρέχεται σε ειδικά διδακτήρια, στα σχολεία, από ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό, τους δασκάλους. Η παρεχόμενη παιδεία παίρνει πιο ευρύτερο περιεχόμενο. Έτσι, στα 1890 υπήρχαν στον Πόντο γύρω στα 500 σχολεία, με πάνω από 20.000 μαθητές και πάνω από 500 δασκάλους.

ΚΕΝΤΡΑ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

·        ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑ

Μοναδικό κέντρο παιδείας ήδη από τον 17ο αιώνα ήταν το περίφημο Φροντιστήριο της Τραπεζούντας, που ίδρυσε το 1682 ο λόγιος Σεβαστός Κυμινήτης και το οποίο στεγάστηκε στην αρχή στο μετόχι της μονής Παναγίας Σουμελά, αργότερα στην ενορία του Αγίου Γεωργίου, στο σπίτι του Ηλία Κανδήλογλου, στο οποίο δίδαξε και ο ίδιος από το 1778 ως το 1784, και από τις αρχές του 19ου αιώνα στην ενορία του Αγίου Γρηγορίου, απέναντι από τη Μητρόπολη, σε μετόχι της Μονής Περιστερεώτα. Τέλος απόκτησε δική του στέγη, όταν κτίσθηκε από το 1900 ως το 1902, σύμφωνα με τα σχέδια του Τραπεζούντιου αρχιτέκτονα Αλέξανδρου Κακουλίδη, με όλους τους κανόνες υγιεινής και παιδαγωγικής, όπως αναφέρει στο βιβλίο του “ Περιήγησις εις τον Πόντον”, ο Κωνσταντίνος Παπαμιχαλόπουλος, που επισκέφτηκε την Τραπεζούντα το 1903.

Το κτίριο του Φροντιστηρίου βρίσκεται κοντά στη θάλασσα, είναι τετραώροφο, έχει 42 αίθουσες στους 3 ορόφους και στο ισόγειο κλειστό γυμναστήριο. Κτίστηκε από πέτρα και λευκό μάρμαρο και δαπανήθηκαν 12.000 χρυσές λίρες Τουρκίας και επί πλέον 1.000 λίρες για τον εξοπλισμό του.

Τα χρήματα αυτά συγκεντρώθηκαν από όλους τους εύπορους Τραπεζούντιους, καθώς και από ομογενείς συμπατριώτες από την Ρωσία και τον Καύκασο. Στο Φροντιστήριο λειτουργούσαν: α) τετρατάξιο κεντρικό δημοτικό σχολείο β) τριτάξιο σχολαρχείο και γ) τετρατάξιο γυμνάσιο δ)τμήμα εμπορικής σχολής  και ε) τμήμα διδασκαλείου.

Ήταν το μεγαλοπρεπέστερο κτίσμα και ο πνευματικός φάρος της Ανατολής και σ’ αυτό μορφώθηκαν πολλοί λόγιοι, κληρικοί και λαϊκοί, που συνέβαλαν στην πνευματική αναγέννηση στον Πόντο.

Στην Τραπεζούντα υπήρχαν ακόμη 3 δημοτικά σχολεία αρρένων, 2 δημοτικά σχολεία θηλέων και “Κεντρικό Παρθεναγωγείο”. Επίσης από το 1904 λειτούργησε και η “Μέριμνα”, για τα κορίτσια. Εκτός από την Τραπεζούντα υπήρχαν σχολεία σ’ όλες τις πόλεις και τα χωριά του Πόντου.

·        ΠΡΑΣΑΡΗ

Η Θεολογική Σχολή της Πράσαρης που αργότερα μετονομάστηκε σε Θεολογική Σχολή του Πόντου λειτουργεί από το 1908-1914.Ιδρύθηκε από τον Μητροπολίτη Χαλδαίας Λαυρέντιο Σουμελίδη. Η σημερινή ονομασία είναι Hisar Koy.Το κτήριο αποτελείται από αίθουσες διδασκαλίας ,κοιτώνες σπουδαστών, αίθουσες καθηγητών ,κουζίνα ,τραπεζαρία .Σύμφωνα με τον κανονισμό τα παιδία γίνονταν δεκτά μετά από αυστηρή εξέταση. 

·        ΑΜΙΣΟΣ(ΣΑΜΨΟΥΝΤΑ)

Η

Αμισός (Σαμψούντα) είχε αξιόλογα σχολεία. Στην Άνω Αμισό υπήρχε μεγάλο σχολικό συγκρότημα που περιλάμβανε διτάξιο νηπιαγωγείο, 4τάξιο δημοτικό, τριτάξιο σχολαρχείο ή αστική σχολή.

Στην Κάτω Αμισό άλλοτε δέσποζε ο ναός της Αγίας Τριάδος, που στις τέσσερις γωνίες του περιβόλου του είχαν ιδρυθεί 4 διδακτήρια της Κοινότητας, που σώζονται ως σήμερα. Αυτά είναι από τη μια πλευρά το Τσινέκιο Γυμνάσιο (1912), δωρεά του ευεργέτη Χατζηδημητρίου Τσινεκίδη και το Αρρεναγωγείο. Από την άλλη πλευρά αντίστοιχα τα κτίρια του άλλοτε Μικτού Νηπιαγωγείου, δωρεά κι αυτά του ευεργέτη Τσινεκίδη και το Παρθεναγωγείο. Στην Αμισό υπήρχε και Γαλλικό Κολέγιο, χωριστά για τα αγόρια και για τα κορίτσια. Πολλοί μαθητές από την Αμισό φοίτησαν στο Αμερικανικό Κολλέγιο Μερζιφούντας, που απέχει 114 χλμ. από τη Σαμψούντα. Σ’ αυτό κάθε μαθητής πλήρωνε για δίδακτρα και διατροφή 18 λίρες, ποσό μικρό βέβαια, γιατί διέθεταν μεγάλα ποσά για την προπαγάνδα τους οι λειτουργούντες σ’ αυτό Προτεστάντες. Το Κολέγιο  λειτούργησε ως το 1922, οπότε μεταφέρθηκε στη Θεσσαλονίκη και λειτουργεί σήμερα ως ANATOLIA COLLEGE.

·        ΠΑΦΡΑ

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι και άλλες πόλεις του Πόντου είχαν σημαντική πνευματική κίνηση. Στην Πάφρα σώζεται το θαυμάσιο κτίριο του Ημιγυμνασίου και το Δημοτικό.

·        ΚΟΤΥΩΡΑ(ORDU)

Στα Κοτύωρα, τη σημερινή 0rdu, ξακουστή ήταν η Αστική Σχολή, που ιδρύθηκε το 1877 και λειτούργησε ως τετρατάξιο Σχολαρχείο και στην οποία από το 1902 προστέθηκε και μια τάξη Γυμνασίου. Η Σχολή αυτή κτίσθηκε παραπλεύρως στην εκκλησία της Υπαπαντής, με χρήματα του μεγάλου ευεργέτη Κωνσταντίνου Ψωμιάδη, γι’ αυτό ονομάστηκε Ψωμιάδειος Σχολή. Από το κτίριο της σχολής αυτής δεν σώζεται σήμερα τίποτε.

Στην ενορία του Αγίου Νικολάου υπήρχε η Καρυπίδειος Σχολή, που κτίστηκε με χρήματα του ευεργέτη Χατζηχαράλαμπου Καρυπίδη και λειτουργούσε ως τριτάξιο Δημοτικό Σχολείο Αρρένων και  είχε και μια τάξη μικτού Νηπιαγωγείου. Ακόμη, υπήρχε στα Κοτύωρα και 5τάξιο Δημοτικό Σχολείο των Διαμαρτυρομένων ή Λαζαριστών.

Και άλλες παραθαλάσσιες πόλεις και κωμοπόλεις, όπως η Σινώπη, η Οινόη, η Τρίπολη, η Πουλαντζάκη, τα Σούρμενα, ο Όφις, το Ρίζαιο είχαν μεγάλη πρόοδο στα γράμματα, καθώς και οι πόλεις και τα χωριά της ενδοχώρας, όπως η ξακουστή Αργυρούπολη (Gumushane), όπου λειτουργούσε ήδη από το 1723 το Φροντιστήριο ή Ελληνική Σχολή Χαλδίας, όπως ονομαζόταν ως το 1840. Από τη Σχολή αυτή αποφοίτησαν πολλοί δάσκαλοι που δίδαξαν στα χωριά του Πόντου, καθώς και του Καύκασου.

·        ΚΕΡΑΣΟΥΝΤΑ

 

Το φροντιστήριο της Κερασούντος

Το διδακτήριο του Ημιγυμνασίου Κερασούντος, «άξιο θέας και φήμης», είχε 24 αίθουσες σε 4 ορόφους. Σ’ αυτό στεγαζόταν το Δημοτικό Σχολείο με 6 τάξεις και το Σχολαρχείο με 3 τάξεις. Η επελθούσα το 1918 καταστροφή διέλυσε κάθε όνειρο για ολοκλήρωσή του σε τέλειο Γυμνάσιο. Οι δαπάνες ανεγέρσεως ανήλθαν σε 20.000 χρυσές λίρες Τουρκίας, που συνελέγησαν από τις εισφορές των κατοίκων. Το διδακτικό προσωπικό του Ημιγυμνασίου ανερχόταν σε 25 και το αποτελούσαν απόφοιτοι της φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και της Θεολογικής Σχολής Χάλκης.

20^ος ΑΙΩΝΑΣ

Στον 20 αιώνα η παιδεία γνωρίζει αλματώδη ανάπτυξη στον Πόντο, όπου λειτουργούν σχολεία ακόμη και στα μικρότερα χωριά. Στις αρχές ακόμη του αιώνα συνολικά σε όλες τις μητροπόλεις (Τραπεζούντας ,Ροδοπόλεως Κολωνίας ,Χαλδαίας ,Νεοκαισάρειας και Αμάσειας)  λειτουργούν περίπου 1.050 σχολαρχεία, αστικές σχολές και δημοτικά σχολεία, δύο γυμνάσια (Τραπεζούντας και Αμισού) και εφτά ημιγυμνάσια (Αργυρούπολης, Κερασούντος, Σουρμένων, Κοτυώρων, Σινώπης, Πάφρας, Ακ Νταγ Μαντέν),καθώς και το λύκειο Γουμεράς . Οι μαθητές ανέρχονται σε 75.973 και οι δάσκαλοι σε 1.247.

Έως σήμερα λειτουργούν το Τσινέκιο Γυμνάσιο  και το Αρρεναγωγείο  ως δημοτικά σχολεία. Επίσης λειτουργεί το δημοτικό της Πάφρας ,κοντά στην άλλοτε περίφημη εκκλησία της Άγιας Μαρίνας. Στην ενορία του Αγίου Γεωργίου στα Κοτύωρα  σώζεται το άλλοτε εξατάξιο Πολυκάρπειο Παρθεναγωγείο, έργο του μητροπολίτη Πολύκαρπου, ανιψιού του Κωνσταντίνου Ψωμιάδη.

Η μόρφωση των γυναικών

          Όσον αφορά στη μόρφωση των γυναικών θεωρούταν φοβερό και αποτρόπαιο να μορφωθεί η γυναίκα και να βγει έξω από το σπίτι. Τα πράγματα άλλαξαν κατά τον 19^ο αιώνα στον Πόντο όταν άρχισε να λειτουργεί η <<Μέριμνα>> για τα κορίτσια. Τότε παρουσιάζεται και ενδιαφέρον για τη μόρφωση των γυναικών. Στα χωριά η μόρφωση τους περιοριζότανε το πολύ στη Δευτέρα τάξη δημοτικού, γιατί ο φόβος των Τούρκων εμπόδιζε τα κορίτσια να κυκλοφορούν ελεύθερα μόλις μεγάλωναν λίγο.

Στις πόλεις  όμως  φωτισμένοι  Πόντιοι  πνευματικοί  άνθρωποι, με ευρείες αντιλήψεις και οι οποίοι είχαν κατανοήσει τη σημασία   της  μόρφωσης  των  γυναικών  στην  κοινωνία, άρχισαν  να  δραστηριοποιούνται, να  εισηγούνται  και  να  πραγματοποιούν  τα  πρώτα  βήματα  γι’ αυτό  το  σκοπό δηλαδή  να  ιδρυθούν σχολεία  για  τα  κορίτσια, τα  Παρθεναγωγεία. Ιδρύονται πολλά Παρθεναγωγεία όπως είναι το Παρθεναγωγείο της Τραπεζούντας, της Αργυρουπόλεως και της Πάφρας.

Για  τα  έξοδα  και  την  καλή  λειτουργία γενικά όλων των σχολείων  των  σχολείων  μεριμνούσε  η  κοινότητα με την βοήθεια των πολιτιστικών συλλόγων.

ΧΟΡΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑ ΚΑΙ ΝΕΑ ΑΓΧΙΑΛΟ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ  ΚΑΙ   ΠΟΝΤΟ

Στο μέρος αυτό της εργασίας θα ασχοληθούμε με το θέμα των ευεργεσιών - χορηγιών. Χάρη σ’ αυτές ιδρύθηκαν και λειτούργησαν οι εκπαιδευτικές μονάδες στις περιοχές των οποίων την εκπαιδευτική δραστηριότητα μελετήσαμε. Είναι γνωστό μέσα από τη διαδρομή της πρόσφατης ιστορίας πως η χώρα μας ταλανίστηκε από πολλά προβλήματα που έθεσαν σε κίνδυνο ακόμη και την ίδια την υπόστασή της. Η δυναμική παρουσία και η ανιδιοτελής προσφορά ανθρώπων με βαθύ το πατριωτικό αίσθημα βοήθησαν σημαντικά την πατρίδα μας και αποτελούν παράδειγμα για όλους μας σήμερα. Σ΄ αυτόν τον κόσμο που ολοένα στενεύει, ο καθένας μας χρειάζεται όλους τους άλλους.

Η μνεία των ονομάτων των ανθρώπων που η βαθιά τους αγάπη για την πατρίδα και η συναίσθηση του καθήκοντος αποτέλεσε εμπνευστή και οδηγό τους, δε γίνεται για λόγους τυπικούς. Είναι μια ειλικρινής αναγνώριση τιμής για την αφιλοκέρδεια και τα αλτρουιστικά τους αισθήματα. Πέρα όμως απ’ αυτούς που θα μνημονευτούν υπάρχουν και άλλοι ανώνυμοι πολίτες, που στήριξαν με αυθορμητισμό και προθυμία τις εκάστοτε προσπάθειες εκπαιδευτικής συγκρότησης και συνεχίζουν και σήμερα να το κάνουν, παρά τις αντίξοες οικονομικά συνθήκες.

ΠΑΛΑΙΑ ΑΓΧΙΑΛΟΣ

Η ελληνική κοινότητα της Αγχιάλου αντιμετώπιζε σοβαρά οικονομικά προβλήματα στη συντήρηση των σχολείων της. Παρά ταύτα δαπανούσε ετησίως από 60 μέχρι και 85 χιλιάδες γρόσια γι’ αυτά. Φρόντιζε μάλιστα να εξασφαλίζει για τους Έλληνες μαθητές κατάλληλα κτήρια ως προς τις συνθήκες διδασκαλίας και υγιεινής. Η Αγχίαλος απέκτησε καινούρια σχολικά κτήρια το 1865, το 1875 και το 1882. Τα σχολεία της διέθεταν όργανα φυσικής και χημείας, ειδικό εργαστήριο, αίθουσα γυμναστηρίου και αίθουσα τελετών, εφοδιασμένη με ειδική σκηνή για θεατρικές παραστάσεις κα συναυλίες.

Σημαντική στάθηκε στον τομέα αυτό η συμβολή των μητροπολιτών Αγχιάλου Βασιλείου του Α΄, Γρηγορίου και Βενεδίκτου, οι οποίοι συνέδραμαν τακτικά τα σχολεία της Αγχιάλου.

Επίσης δεν πρέπει να παραλείψουμε τις έκτακτες δωρεές Αγχιαλιτών ομογενών και το κληροδότημα των 2000 λιρών της Φωτεινής Καρυάνδη, το οποίο προσφέρθηκε για να κτιστεί το παρθεναγωγείο της Αγχιάλου (1882-1884), το μετέπειτα Καρυάνδειο Παρθεναγωγείο.

Μια μικρή επιχορήγηση του ελληνικού κράτους προς τα σχολεία της Αγχιάλου αρχίζει το 1902. Η μικρή αυτή επιχορήγηση διαρκεί μέχρι και το 1905 που ήταν ουσιαστικά και η τελευταία σχολική χρονιά. Μια άλλη μικρή ενίσχυση προήλθε από το κληροδότημα του Στέφανου Τσιτσίνια, το οποίο η Αγχίαλος δεχόταν εξ ημισείας με κάποια πόλη της Μακεδονίας και τέλος μια μικρή ετήσια επιχορήγηση από το παρακείμενο μοναστήρι του Αγ. Γεωργίου και από τα έσοδα των αλυκών.

 Εκ μέρους του επίσημου βουλγαρικού κράτους δεν υπήρχε καμιά πρόβλεψη για τα σχολεία της Αγχιάλου. Παρόλο που οι έλληνες πολίτες πλήρωναν το λεγόμενο σχολικό φόρο, τα ελληνικά σχολεία δεν δικαιούνταν καμία επιχορήγηση από το δήμο της πόλης, η οποία διοχετευόταν αποκλειστικά στο βουλγαρικό σχολείο που ιδρύθηκε το 1879. Βουλγαρική επιχορήγηση δέχτηκαν τα ελληνικά σχολεία της Αγχιάλου περιστασιακά μόνο το 1888 (έκτακτη εφάπαξ δωρεά του Πρίγκηπα της Βουλγαρίας Φερδινάνδου) και το 1896 (μετά από σχετική ενέργεια του τότε Υπουργού Παιδείας Ραδοφλάβωφ)

ΝΕΑ ΑΓΧΙΑΛΟΣ

Η εκπαίδευση των παιδιών αποτέλεσε πρώτιστο μέλημα των Αγχιαλιτών μετά την εγκατάστασή τους στην περιοχή της Νέας Αγχιάλου. Το πρώτο σχολείο που λειτούργησε ήταν αρχικά ιδιωτικό μέχρι το 1910 που αναγνωρίστηκε σε Δημόσιο.  Μετά από ιστορικές ενέργειες κατορθώθηκε επί κυβέρνησης Βενιζέλου να δοθεί μεγάλη πίστωση από το κληροδότημα Συγγρού, του μεγάλου εθνικού μας ευεργέτη, και να ανεγερθεί σε δεσπόζουσα θέση της κωμόπολης μεγαλοπρεπές διδακτήριο  σε οικόπεδο 5.300τμ.

 Α. Συγγρός

Το 1943 καταστρέφεται από τους κανονιοβολισμούς των Ιταλών και μέχρι το 1949 οι λύσεις ήταν πρόχειρες και δεν επαρκούσαν για τις συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες του σχολείου. Με έρανο που διενήργησε η αρμόδια Επιτροπή Εράνου του Βασιλέως Παύλου και με τα χρήματα (30000 δολάρια) από την ελληνική ομογένεια στην Αμερική ξαναχτίστηκε το καμένο σχολείο, διατηρώντας όμως την αρχιτεκτονική του κι εξοπλίστηκε, προκειμένου να επωφεληθούν τα παιδιά της Αγχιάλου.

Οι σεισμοί του 1954-1955 επέφεραν ρήγματα στο σχολείο και το 1956 ξεκίνησε η επισκευή του με σιδερένιο πλέγμα  Το 1962 το Νομαρχιακό Ταμείο Μαγνησίας αναλαμβάνει την ανέγερση ενός πλήρους διτάξιου σχολείου. Η ώρα της κοινωνικής αλληλεγγύης έχει φτάσει και το κράτος ως κράτος πρόνοιας, αναλαμβάνει να διεκπεραιώσει τις υποχρεώσεις του.

Το σχολείο το 1988 κρίθηκε διατηρητέο από την αρχαιολογική υπηρεσία σε μια προσπάθεια της τοπικής κοινωνίας να αποφύγει την αλλοίωση της αρχιτεκτονικής του.

Είναι γεγονός πως τα σχολεία της περιοχής μας διατηρούνται χάρη σε προσπάθειες εξαίρετων και διορατικών εκπαιδευτικών, των συλλόγων γονέων και εν γένει όλης της τοπικής κοινωνίας. Και οι προσπάθειες αυτές είναι είτε οικονομικές είτε εθελοντική προσφορά για την επίτευξη στόχων. Η δραστηριοποίηση ατόμων ή φορέων ήταν ανέκαθεν συγκινητική και αξίζει πάντα να μνημονεύεται.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ

Χρηστάκης Ζωγράφος

Στήριξε ιδιαίτερα την ελληνική παιδεία με τη χρηματοδότηση και ίδρυση σχολείων (Ζωγράφεια διδασκαλεία). Συνέβαλε στην ίδρυση σχολείων αρρένων και θηλέων στην πατρίδα του στο Κεστοράτι, και στο Αργυρόκαστρο. Ο Χ. Ζωγράφος κάλυπτε επίσης σε συνεχή βάση όλα τα έξοδα διατροφής και ενδυμασίας 60 υπότροφων σπουδαστών (30 αρρένων και 30 θηλέων), επιμελών μαθητών, τέκνων φτωχών οικογενειών.

Οι γενναίες δωρεές που προσέφερε σε κάθε τομέα των γραμμάτων και των επιστημών, συνέβαλαν αποφασιστικά στη μόρφωση των υπό oθωμανικό ζυγό κυρίως ελληνικών πληθυσμών. Το Ζωγράφειο Λύκειο στην Κωνσταντινούπολη πήρε το όνομά του, λόγω αστρονομικού ποσού που πρόσφερε για την ανέγερσή του.

Απόσπασμα από την ομιλία του Γ. Δερμιτζόγλου στην τελετή για τα 120 χρόνια του Ζωγραφείου: Ήταν το 1893, όταν ο νεαρός τότε αρχιτέκτονας Περικλής Φωτιάδης σχεδίασε το νέο σχολείο της Κοινότητας Σταυροδρομίου, που σύμφωνα με την απόφαση της Κοινότητας θα έπαιρνε το όνομα του "μεγαθύμου χορηγού του, ευγνωμοσύνης και τιμής ένεκα", του πεφωτισμένου μεγαλοεπιχειρηματία Χρηστάκη Ζωγράφου, που παραχώρησε στην κοινότητα το υπέρογκο ποσό των 10.000 χρυσών λιρών, με στόχο να ιδρυθεί ένα σχολείο σύγχρονο και προοδευτικό, ένα σχολείο πρωτοποριακό που θα κάλυπτε τις εκπαιδευτικές ανάγκες της ρωμαίικης παιδείας και θα είχε κατεύθυνση τις θετικές επιστήμες.

ΕΥΕΡΓΕΤΕΣ ΚΑΙ ΔΩΡΗΤΕΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ

ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ ΣΧΟΛΗΣ

Η Μεγάλη του Γένους Σχολή είναι το αρχαιότερο σε λειτουργία εκπαιδευτικό ίδρυμα του Ελληνισμού.

Γεννάδιος Σχολάριος

                Ιδρύθηκε μετά την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως από τον Πατριάρχη Γεννάδιο Σχολάριο, ο οποίος κάλεσε τον φιλόσοφο Ματθαίο Καμαριώτη και του ανέθεσε την ανασυγκρότηση της διαλυμένης Πατριαρχικής Ακαδημίας.

Στα 500 χρόνια λειτουργίας του άλλαξε αρκετές φορές έδρα. Αρχικά λειτουργούσε εντός του Πατριαρχείου, που την εποχή εκείνη στεγαζόταν στο ναό των Αποστόλων και στην Παμμακάριστο. Κατά καιρούς λειτούργησε σε διάφορες οικίες στο Φανάρι ή στα χωριά του Βοσπόρου. Το 1661 ο Μανωλάκης Καστοριανός επανίδρυσε την Πατριαρχική Σχολή της Κωνσταντινούπολης, για την οποία όχι μόνο αγόρασε ειδικό κτίριο στο Φανάρι, αλλά ανέλαβε να χρηματοδοτεί και τρεις δασκάλους.^[1] Επί πατριαρχίας Ιωακείμ Γ' αποφασίστηκε η ανέγερση μεγαλοπρεπούς κτιρίου, κοντά στην έδρα του Πατριαρχείου, που θα φιλοξενούσε τη Σχολή. Υπό τη διεύθυνση του Έλληνα αρχιτέκτονα Κωνσταντίνου Δημάδη οι εργασίες ολοκληρώθηκαν μέσα σε μια διετία (1881-1883). Η κατασκευή του κόστισε 17.210 Οθωμανικές λίρες και το κτηριακό συγκρότημα αποτελεί σήμα κατατεθέν του Κερατίου κόλπου, σύμβολο της χρυσής περιόδου του Ελληνισμού της Πόλης. Αποκαλείται δε συχνά από τους ντόπιους Κόκκινο Κάστρο ή Κόκκινο Σχολείο λόγω του χαρακτηριστικού σχεδίου και χρώματός του. Σήμερα, είναι το δεύτερο μεγαλύτερο εκπαιδευτικό ίδρυμα στην περιοχή.

 

Ο Ζαρίφης γεννήθηκε το 1806 στη νήσο Αλώνη (Πασά Λιμάνι) κοντά στο Προικονήσι, της Προποντίδας στις αρχές του 19ου αιώνα.   ΄Εγινε πλούσιος και επιδόθηκε με μοναδική γενναιοδωρία προς τους εθνικούς, εκπαιδευτικούς και φιλανθρωπικούς σκοπούς. Επί σαράντα χρόνια διέθετε συνέχεια σημαντικά χρηματικά ποσά για την ίδρυση και την διατήρηση σχολείων, σε υποτροφίες απόρων φοιτητών, και σε άλλες φιλανθρωπίες.

Το σημαντικότερο ευεργετικό έργο του ήταν τα Ζαρίφεια διδασκαλεία Φιλιππούπολης στη Φιλιππούπολη και στα Θεραπειά αρρένων και θηλέων, η ενίσχυση σχολείων στη Προύσα, όπως και πολλών φιλανθρωπικών καταστημάτων στη Κωνσταντινούπολη κ.α. καθώς και το νέο ιδιαίτερα επιβλητικό κτίριο της Μεγάλης του Γένους Σχολή, στην περιοχή Φανάρι, που ανοικοδομήθηκε αποκλειστικά από τη μεγάλη του χορηγία.
Συνεχιστής του έργου του μέχρι το 1922 ήταν ο γιος του Λεωνίδας Ζαρίφης (1840 -1923) και στη συνέχεια ο εγγονός του, γιος του προηγουμένου Κωνσταντίνος Ζαρίφης (1891 - 1979).

Το 1952 και 1958 η Μεγάλη του Γένους Σχολή απέκτησε δύο ακίνητα, ένα μέσω δωρεάς και ένα μέσω αγοράς. Η απόκτηση του ακινήτου αμφισβητήθηκε από το Δημόσιο Ταμείο (Hazine) της Τουρκίας και μέσω Τουρκικού δικαστηρίου δικαιώθηκε επικαλούμενος απόφαση του Ανώτερου Ακυρωτικού Δικαστηρίου το 1974 κατά την οποία ιδρύματα της μειονότητα δεν μπορούν να αποκτούν ακίνητα. Το 1996 έγινε προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και η Μεγάλη του Γένους Σχολή δικαιώθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2007. Με την απόφαση αυτή η Τουρκία υποχρεώθηκε να επιστρέψει τα ακίνητα και να καταβάλει αποζημίωση 890.000 ευρώ και 20.000 ευρώ για τα δικαστικά έξοδα.

 Πίνακας των Ευεργετών και Δωρητών της Σχολής αναρτημένος στην Αίθουσα των Τελετών της.

Πατριάρχης Ιωακείμ ο Β'                         Ιερά μονή Βατοπεδίου                                       
Αρχιμανδρίτης Ανανίας                           Ιερά Μονή Ιβήρων
Αρχιμανδρίτης Γρηγόριος ο Παλαμάς    Πατριάρχης Ιωακείμ ο Γ
Γ. Ζαρίφης
Ν. Ζαρίφης                                            Αδερφοί Σαραφίδαι
Μ. Στούρζας                                          Χριστόδουλος Κωνσταντίνου
Παύλος Στεφάνοβικ                             Αναστάσιος Δημητριάδης
Γεώργιος Κορωνιός                             Σπυρίδων Σιδερίδης
Σπυρίδων Ζαχαριάδης                          Σπυρίδων Σισμάνογλου                   
Λάζαρος Κοσμάογλου                          Στέφανος Στεφανίδης
Ε. Ευγενίδης                                          Πρόδρομος Νικολαΐδης
Ι. Χαριτωνίδης                                        Γεώργιος Τοπρακτσόγλου
Α. Γεωργιάδης                                        Παναγιώτης Αγγελόπουλος
Α. Συγγρός                                              Α.Μ. Λογοθέτης της Μ.Χ.Ε.
Ελένη Γ. Ζαρίφη                                      Λάζαρος Κοσμάογλου
Κ. Σεβαστόπουλος

ΖΑΠΠΕΙΟ ΠΑΡΘΕΝΑΓΩΓΕΙΟ

 Ευάγγελος και Κωνσταντίνος Ζάππας

Οι μεγάλοι εθνικοί ευεργέτες Κωνσταντίνος και Ευάγγελος Ζάππας, ο πρώτος, ιδρυτής του Ζαππείου Μεγάρου (στην Αθήνα) και ο δεύτερος οραματιστής της αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων, ευτύχησαν να δουν το μεγαλοπρεπές εκπαιδευτήριο Ζάππειο στην Πόλη και την πραγματοποίηση των Ολυμπίων Ζαππείων (στην Αθήνα). Ο Κωνσταντίνος Ζάππας ανταποκρίθηκε στις κοινωνικές ανάγκες της εποχής του και με προθυμία ανέλαβε την χορηγία των απαραίτητων οικονομικών πόρων για την ίδρυση ενός εκπαιδευτηρίου – πρότυπο για την εποχή. Το χτίσιμο του Ζαππείου στοίχισε 32.000 χρυσές λίρες, τεράστιο ποσό για την εποχή εκείνη και τουλάχιστον τριπλάσιο από το κόστος κατασκευής των άλλων μεγάλων

ελληνικών σχολείων της Πόλης. Λίγο πριν πεθάνει ο Κωνσταντίνος Ζάππας, το 1893, κατοχύρωσε οικονομικά το δημιούργημά του με ειδική διαθήκη, για να εξασφαλιστεί η μελλοντική λειτουργία του. Από τότε μέχρι σήμερα, επί 140 ολόκληρα χρόνια, λειτουργεί στο Πέραν της Κωνσταντινούπολης η μεγαλειώδης αυτή κοιτίδα ελληνικής παιδείας, σε ένα κτήριο χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων, που δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από ένα παλάτι.

 Παύλος Στεφάνοβικ Σκυλίτσης

Ήταν ομογενής από την Χίο. Εκτός πολλών άλλων δωρεών του προσέφερε σημαντικό ποσό για την ανοικοδόμηση της Θεολογικής Σχολής στην Χάλκη, που είχε πέσει από ισχυρό σεισμό.

Ευεργέτησε επίσης την κοινότητα της ιδιαίτερης πατρίδας του Χίο, συμπληρώνοντας το Σκυλίτσειο νοσοκομείο, το οποίο ανεγέρθη με κοινή δαπάνη της οικογένειάς του.

Οι εγκαταστάσεις της σχολής βρίσκονται στο νησί Χάλκη, ένα από τα Πριγκηπονήσια.

Η σχολή στεγαζόταν αρχικά στη σταυροπηγιακή Μονή της Αγίας Τριάδας, στη Χάλκη, η οποία είχε ιδρυθεί από τον Πατριάρχη Φώτιο Α΄ της Κωνσταντινούπολης (858-861 και 878-886).

 Το 1844, ο Πατριάρχης Γερμανός Δ΄ κατά την πρώτη του πατριαρχεία (1842-1845), ίδρυσε το 1843 θεολογική Σχολή στις εγκαταστάσεις της μονής της Αγίας Τριάδας, την οποία και εγκαινίασε το αμέσως επόμενο έτος στις 13 Σεπτεμβρίου 1844. Κατά τη διάρκεια της Πατριαρχίας του ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για τους φτωχούς. Ίδρυσε ναούς, σχολεία, βιβλιοθήκες, ορφανοτροφεία και το όνομά του συνδέθηκε με τη μόρφωση του Ορθόδοξου κλήρου, καθώς ήταν ο ιδρυτής της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης στην εκεί μονή της Αγίας Τριάδας, στο λεγόμενο λόφο της Ελπίδας. Όταν επισκέφθηκε την εγκαταλελειμμένη Μονή το 1842, είδε κατεστραμμένες και ερειπωμένες τις εγκαταστάσεις της και αφού πήρε άδεια από τις τουρκικές αρχές, προχώρησε στην ίδρυση και ανοικοδόμησή της Η Σχολή λειτούργησε ανελλιπώς μέχρι το 1971, οπότε έκλεισε με νόμο και για όλα αυτά τα χρόνια φοίτησαν εκεί θεολόγοι, ιερείς, επίσκοποι και πατριάρχες. Η Ἱερὰ Θεολογικὴ Σχολὴ τῆς Χάλκης πριν κλειστεί από τις τούρκικες αρχές το 1971 ήταν η κύρια θεολογική σχολή του Οικουμενικού Πατριαρχείου Όλα τα κτήρια εκτός από ένα παρεκκλήσι καταστράφηκαν στο μεγάλο σεισμό που συνέβη στη Κωνσταντινούπολη στις 28 Ιουνίου του 1894 με συνέπεια να διακοπεί η λειτουργία της

Σημαντική ανακαίνιση έγινε στη δεκαετία του '50. Η Χάλκη έχει λάβει διεθνή προσοχή τα τελευταία χρόνια. Τον Οκτώβριο του 1998, το Κογκρέσο των ΗΠΑ υποστήριξε την επαναλειτουργία της Χάλκης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναφέρει επίσης το ζήτημα στις διαπραγματεύσεις για την τουρκική προσχώρηση στην ΕΕ. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπιλ Κλίντον επισκέφτηκε την Χάλκη στην επίσκεψή του στην Τουρκία το 1999 και ζήτησε από τον Τούρκο Πρόεδρο Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ να επιτρέψει την επαναλειτουργία της σχολής.

Τον Αύγουστο του 2011, ο Τούρκος Πρωθυπουργός Ερντογάν αποφάσισε με διάταγμα ότι τα ακίνητα και τα θρησκευτικά κτίρια του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης, τα οποία κατασχέθηκαν στο παρελθόν πρέπει να επιστραφούν προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης. Τον Σεπτέμβριο του 2011 ο Μητροπολίτης Προύσης Ελπιδοφόρος διορίστηκε Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Αγίας Τριάδος Χάλκης.  Τον Ιανουάριο του 2013, ανέφερε η τουρκική εφημερίδα Today's Zaman ότι το τουρκικό Συμβούλιο Θεμελιώσεων επέστρεψε 190 εκτάρια γης πρός το θεμέλιο της Μονής της Αγίας Τριάδος. Το εν λόγω ίδρυμα είναι ο ιδιοκτήτης της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης. Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της γης βρίσκεται στο χώρο του σεμιναρίου.  Έτσι το Οικουμενικό Πατριαρχείο ελπίζει ότι οι υποσχέσεις από την τουρκική κυβέρνηση ότι θα επιτραπεί η επαναλειτουργία της Χάλκης θα τηρηθούν.

ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΠΑΡΘΕΝΑΓΩΓΕΙΟ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ

                                                                               ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ
 

                                       Το παλαιό κεντρικό παρθεναγωγείο εγκαινιάστηκε στις 12/10/1893 και ο Στέφανος Ζαφειρόπουλος, αδερφός της Ελένης Ζαρίφη  ήταν ο εμπνευστής και ιδρυτής του σχολείου. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και φοίτησε αρχικά στη Σχολή της Χάλκης και αργότερα στη Μασσαλία. Μαζί με τον Γεώργιο Ζαρίφη δημιούργησε την ναυτική εμπορική εταιρεία «Ζαφειρόπουλος και Ζαρίφης». Από την Μασσαλία έκανε πολλές αγαθοεργίες ευεργετώντας φιλανθρωπικά και κοινωφελή ιδρύματα, συλλόγους, φιλεκπαιδευτικά σωματεία και Εθνικά καταστήματα. Εκτύπωσε τους ομώνυμους μεγάλους γεωγραφικούς χάρτες για χρήση στα Ελληνικά σχολεία. Τα δυο αδέρφια είχαν δωρίσει 6.000 λίρες και το οικόπεδο του σχολείου στο οποίο έγινε και το κτήριο. Το σχολείο προϋπήρχε σαν μια ξύλινη παράγκα όπως περιγράφεται. Οι ανάγκες όμως αφού από την πρώτη μέρα λειτουργίας του είχε 100 μαθητές το έκαναν να έχει μεγάλη επιτυχία και αποδοχή. Μερικοί από τους ευεργέτες ήταν η Τσαρική Οικογένεια  της Ρωσίας, Γεώργιος Ζαρίφης, Στέφανος Ράλλης, Κλεάνθης Καλλιάδης κλπ. Το σχολείο είχε έντεκα τάξεις και οι απόφοιτες τού είχαν δικαίωμα να διδάξουν στις τάξεις του δημοτικού. Όταν πέθανε η ευεργέτιδα Ελένη Ζαρίφη το 1910, τα παιδιά της προσέφεραν στη μνήμη της 5.000 χρυσές λίρες και έτσι αποφασίστηκε η ίδρυση τμήματος οικοκυρικών σπουδών για τις απόφοιτες εξατάξιου δημοτικού σχολείου, γεγονός το οποίο ενθουσίασε τους πάντες. Το σχολείο είχε και νηπιαγωγείο μεταξύ 1953 και 1957. Αποτελεί μια θλιβερή ιστορία μιας και το σχολείο έπαψε να λειτουργεί πριν από μερικά χρόνια και η κτηριακή του υποδομή μέρα με την ημέρα χειροτερεύει.

ΕΘΝΙΚΟ ΙΩΑΚΕΙΜΙΟ ΠΑΡΘΕΝΑΓΩΓΕΙΟ ΚΩΝ/ΠΟΛΕΩΣ

ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΙΩΑΚΕΙΜ Β΄

 

                                                

 Ο Ιωακείμ Β΄στις 23 Νοεμβρίου 1873, έχοντας συνυποψήφιους τους Μητροπολίτες της Μητροπόλεως Ηράκλειας Πανάρετο και της Μητροπόλεως Χαλκηδόνος Γεράσιμο, εξελέγη δεύτερη φορά Πατριάρχης. Το 1876 ίδρυσε ιερατική σχολή στο Μουχλιό  Φαναρίου, μετέφερε σε καλύτερα κτίρια τη Μεγάλη του Γένους Σχολή, τον πατριαρχικό οίκο και το φρενοκομείο, ενώ δώρισε την ιδιωτική του κατοικία για να στεγασθεί το Ιωακείμειο Παρθεναγωγείο.                                                 Το Εθνικό Ιωακείμειο Παρθεναγωγείο Κων/πόλεως (τουρκικά: Yoakimion Rum Kiz Lisesi) υπήρξε ένα από τα πιο σπουδαία εκπαιδευτήρια του Ελληνισμού τηςΚωνσταντινούπολης. Λειτούργησε για μια εκατονταετία από το 1882 μέχρι το 1988 οπότε και έκλεισε εξαιτίας της έλλειψης μαθητριών.

Ιδρύθηκε το 1882 με δωρεά 2000 και πλέον λιρών του Οικουμενικού Πατριάρχη Ιωακείμ Β΄ ο οποίος διέθεσε τα δύο οικόπεδα του στην περιοχή του Φαναρίου και συγκεκριμένα κοντά στην Εκκλησία της Παναγίας του Μουχλίου. Με την ίδρυση του Παρθεναγωγείου καλύπτονταν οι μορφωτικές ανάγκες των κοριτσιών που κατοικούσαν στις λαϊκές κυρίως συνοικίες της Κωνσταντινούπολης

Το Ιωακείμειο Παρθεναγωγείο από την ίδρυση του μέχρι και το 1923 βρισκόταν κάτω από την άμεση εποπτεία του Οικουμενικού Πατριάρχη και διοικούνταν από επταμελή εφορία. Πρόεδρος της εφορίας ήταν ένας συνοδικός αρχιερέας που εκλέγονταν από την Ιερά Σύνοδο. Τα υπόλοιπα μέλη της εφορείας ήταν συνήθως σημαίνοντα πρόσωπα τηςεκπαιδευτικής κοινότητας της Κωνσταντινούπολης^[, όπως καθηγητές από τη Μεγάλη του Γένους Σχολή, ο εκάστοτε πρόεδρος της λέσχης «Μνημοσύνη» κ.α. Όταν το 1923 απαγορεύτηκε το δικαίωμα συμμετοχής της Εκκλησίας στη διοίκηση των σχολείων τότε τη διαχείριση του Ιωακειμείου την ανέλαβαν αποκλειστικά οι λαϊκοί που αποτελούσαν την εφορία της σχολής αλλά και ένας υπεύθυνος με τον τίτλο «ιδρυτής» που ήταν υπόλογος απέναντι στο Υπουργείο Παιδείας.

           

 ΧΟΡΗΓΙΕΣ ΣΤΟΝ ΠΟΝΤΟ

Η ανάπτυξη της παιδείας στον Πόντο κατά τα έτη 1820-1920, (περίοδος υψηλής ακμής της εκεί Παιδείας) σημειώθηκε κατά την περίοδο του Σουλτάνου Χαμίτ, (Abdoul Hamit) ιδίως το 1878. Συγκεκριμένα, ιδιαίτερη ανάπτυξη σημειώνεται μετά την έκδοση του Hatti Humayun (1856). Τότε ιδρύθηκαν η ανοικοδομήθηκαν τα περισσότερα σχολεία και εκκλησίες. Η παιδεία, οι τέχνες, όπως και το εμπόριο, γνώρισαν μεγάλη άνοδο την εποχή αυτή.

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑΣ

Μοναδικό κέντρο παιδείας ήδη από τον 17ο αιώνα ήταν το περίφημο Φροντιστήριο της Τραπεζούντας, που ίδρυσε το 1682 ο λόγιος Σεβαστός Κυμινήτης κατά το πρότυπο της σχολής του Φαναρίου, που διηύθυνε ως το 1689. («Κύριο μέλημά του η πνευματική ανάπτυξη των συμπατριωτών του και η ηθική και δογματική ενίσχυσή τους, ώστε να αντισταθούν στους διωγμούς των Τούρκων και στην προπαγάνδα των Καθολικών»), και το οποίο στεγάστηκε στην αρχή στο μετόχι της μονής Παναγίας Σουμελά, αργότερα στην ενορία του Αγίου Γεωργίου, στο σπίτι του Ηλία Κανδήλογλου,  και από τις αρχές του 19ου αιώνα στην ενορία του Αγίου Γρηγορίου, απέναντι από τη Μητρόπολη, σε μετόχι της Μονής Περιστερεώτα. Τέλος, απόκτησε δική του στέγη, όταν κτίσθηκε από το 1900 ως το 1902, σύμφωνα με τα σχέδια του Τραπεζούντιου αρχιτέκτονα Αλέξανδρου Κακουλίδη, με όλους τους κανόνες υγιεινής και παιδαγωγικής, όπως αναφέρει στο βιβλίο του “ Περιήγησις εις τον Πόντον”, ο Κωνσταντίνος Παπαμιχαλόπουλος, που επισκέφτηκε την Τραπεζούντα το 1903.

Το κτίριο του Φροντιστηρίου βρίσκεται κοντά στη θάλασσα, είναι τετραώροφο, έχει 36 αίθουσες στους 3 ορόφους και στο ισόγειο κλειστό γυμναστήριο. Κτίστηκε από πέτρα και λευκό μάρμαρο και δαπανήθηκαν 12.000 χρυσές λίρες Τουρκίας και επί πλέον 1.000 λίρες για τον εξοπλισμό του.

Τα χρήματα αυτά συγκεντρώθηκαν από όλους τους εύπορους Τραπεζούντιους, καθώς και από ομογενείς συμπατριώτες από την Ρωσία και τον Καύκασο.

Στους βασικούς ευεργέτες του φροντιστηρίου περιλαμβάνονται επίσης και πλούσιοι Έλληνες έμποροι, όχι μόνο από την περιοχή της Τραπεζούντας αλλά και από αλλού, κυρίως από τη Ρωσία και τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες. Από τους σπουδαιότερους δωρητές ήταν ο Κ.Λ. Γκίκας και ο Αλέξανδρος Μουρούζης 

  Αλέξανδρος Μουρούζης

Στις αρχές του 20ού αιώνα δωρητές και ευεργέτες του ιδρύματος υπήρξαν η Οικογένεια Καλλιβάζη (η ισχυρότερη και πλουσιότερη ελληνική οικογένεια της εποχής) ο Χαράλαμπος Μουμόλωφ (ευκατάστατος Πόντιος από την Ανάπα), οι αδελφοί Ασλανίδη (από το Ροστώβ Νότιας Ρωσίας) και πολλοί άλλοι.

α)Του Ι. Κυριακίδη, ο οποίος εγκατεστημένος από πολλά χρόνια στο Νοβοροσίσκ  Ρωσίας,  αποβιώσας, με τη διαθήκη του κληροδοτεί όλη την ακίνητη περιουσία του στο Νοβοροσίσκ,  που υπολογίζεται σε 480 περίπου λίρες, στο Φροντιστήριο και φυσικά ονομάζεται Μεγάλος  ευεργέτης της κοινότητας Τραπεζούντας.

β) Του Χρήστου Π. Φιλιππίδη, ο οποίος, αποβιώσας στην Τραπεζούντα, κληροδοτεί με τη διαθήκη του όλη την κτηματική του περιουσία , που εκτιμάται σε 300 λίρες, στο  Φροντιστήριο 

 γ) Της Ευδοξίας Σταυριανίδου, η οποία δωρίζει στο Φροντιστήριο την οικία της στην Αγία  Μαρίνα

 δ) Της Ανθής Χατζή Γραμματικοπούλου, η οποία προσφέρει την οικία της στη συνοικία του  Αγίου Γεωργίου υπέρ του Φροντιστηρίου  ε) Του Χατζή Γεωργίου Μαυρίδη, ο οποίος, σύμφωνα με επιστολή του Μητροπολίτη  προσφέρει 1.500 λίρες υπέρ ανεγέρσεως κτιρίου για τα σχολεία της ιδιαίτερης πατρίδας του Τρίπολης

 στ) Των Μεγάλων Ευεργετών Ιωάννη Κοσμάνωφ (προσφέρει 1.000 ρούβλια  υπέρ των σχολείων της πατρίδας του), του Ιωάννη Πολατώφ (500 ρούβλια) και Κων/νου  Ζαχαριάδη (200 ρούβλια και 25 λίρες υπέρ ανεγέρσεως βιβλιοθήκης)

 ζ) Του Χατζή Ηλία Κογκαλίδη

ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΠΑΡΘΕΝΑΓΩΓΕΙΟ

Από τις τελευταίες απόφοιτες του Παρθεναγωγείου

Στην Τραπεζούντα υπήρχαν επίσης ακόμη 3 δημοτικά σχολεία αρρένων, 2 δημοτικά θηλέων και το Κεντρικό Παρθεναγωγείο, το οποίο ιδρύθηκε το 1846 με πρωτοβουλία του Δημήτρη Αυγερινού και των καθηγητών του Φροντιστηρίου Τραπεζούντος, Κωνσταντίνο Ξανθόπουλο και Περικλή Τριανταφυλλίδη και με σκοπό να παράσχει εκπαίδευση στα θήλεα της πόλης.

Η Μέριμνα

 

Η Ελένη Θεοφυλάκτου ιδρυτικό μέλος της Μερίμνης και                                                                        δεύτερη πρόεδρός της                           

Επίσης από το 1904 λειτούργησε και η “Μέριμνα”, για τα κορίτσια.Αρχές του έτους 1904 η Βάσω Ασλανίδου, θυγατέρα του τραπεζίτη Ηλία Κωνσταντινίδη, ιδρύει αδελφότητα κυριών, που θα παράσχει υλική και πνευματική  υποστήριξη σε ομοεθνείς κοπέλες. Μαζί της συντάσσεται η γνωστή για τη φιλάνθρωπη δράση της Δόμνη Καπαγιαννίδου , καθώς και η Ελένη Θεοφυλάκτου που προσφέρουν και τις πρώτες λίρες για τον κοινό τους σκοπό.

ΤΟ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ  ΚΕΡΑΣΟΥΝΤΑΣ

      Το διδακτήριο του ημιγυμνασίου Κερασούντας, «άξιο θέας και φήμης», είχε 24 αίθουσες σε 4 ορόφους. Σ’ αυτό στεγαζόταν το Δημοτικό Σχολείο με 6 τάξεις και το Σχολαρχείο με 3 τάξεις. Η επελθούσα το 1918 καταστροφή διέλυσε κάθε όνειρο για ολοκλήρωσή του σε τέλειο Γυμνάσιο. Οι δαπάνες ανεγέρσεως ανήλθαν σε 20.000 χρυσές λίρες, που συνελέγησαν από τις εισφορές των κατοίκων.

ΑΜΙΣΟΣ

ΤΣΙΝΕΚΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ - ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ

Εκτός από την Τραπεζούντα υπήρχαν σχολεία σ’ όλες τις πόλεις και τα χωριά του Πόντου. Η Αμισός (Σαμψούντα) είχε αξιόλογα σχολεία. Στην Άνω Αμισό υπήρχε μεγάλο σχολικό συγκρότημα που περιλάμβανε διτάξιο νηπιαγωγείο, 4τάξιο δημοτικό, τριτάξιο σχολαρχείο ή αστική σχολή.

Στην Κάτω Αμισό άλλοτε δέσποζε ο ναός της Αγίας Τριάδος, που στις τέςσ-σερεις γωνίες του περιβόλου του είχαν ιδρυθεί 4 διδακτήρια της Κοινότητας  που σώζονται ως σήμερα. Αυτά είναι :     

το Τσινέκειο Γυμνάσιο (1912), Το Τσινέκειο Γυμνάσιο

δωρεά του ευεργέτη Χατζηδημητρίου Τσινεκίδη και το Αρρεναγωγείο, που λειτουργούν σήμερα ως δημοτικά σχολεία. Από την άλλη πλευρά αντίστοιχα τα κτίρια του άλλοτε Μικτού  Νηπιαγωγείου,

Το Τσινέκειο Νηπιαγωγείο

δωρεά κι αυτά του ευεργέτη Τσινεκίδη και το Παρθεναγωγείο. Στην Αμισό υπήρχε και Γαλλικό Κολέγιο, χωριστά για τα αγόρια και για τα κορίτσια. Το Κολέγιο ιδρύθηκε το 1867 και λειτούργησε ως το 1922, οπότε μεταφέρθηκε στη Θεσσαλονίκη και λειτουργεί σήμερα ως ANATOLIA COLLEGE.

ΚΟΤΥΩΡΑ

ΨΩΜΙΑΔΕΙΟΣ ΣΧΟΛΗ

Στα Κοτύωρα, τη σημερινή 0rdu, ξακουστή ήταν η Αστική Σχολή, που ιδρύθηκε το 1877 και λειτούργησε ως τετρατάξιο Σχολαρχείο και στην οποία από το 1902 προστέθηκε και μια τάξη Γυμνασίου. Η Σχολή αυτή κτίσθηκε παραπλεύρως στην εκκλησία της Υπαπαντής, με χρήματα του μεγάλου ευεργέτη Κωνσταντίνου Ψωμιάδη, γι’ αυτό ονομάστηκε Ψωμιάδειος Σχολή. Από το κτίριο της σχολής αυτής δεν σώζεται σήμερα τίποτε. Σώζεται μόνο η εκκλησία της Υπαπαντής που χρησιμοποιήθηκε για πολλά χρόνια ως τζαμί και ανακαινίζεται σήμερα από τους Τούρκους για να μετατραπεί σε αίθουσα συναυλιών.

ΠΟΛΥΚΑΡΠΕΙΟ ΠΑΡΘΕΝΑΓΩΓΕΙΟ

 Πολύκαρπος μητροπολίτης

Στην ενορία του Αγίου Γεωργίου σώζεται το άλλοτε εξατάξιο Πολυκάρπειο Παρθεναγωγείο, έργο του μητροπολίτη Πολύκαρπου, ανεψιού του Κωνσταντίνου Ψωμιάδη. Στα 1911 μετατίθεται στην Μητρόπολη Νεοκαισάρειας κι εγκαθίσταται πανηγυρικά στην έδρα του, στα Κοτύωρα. Δωρίζει στην κοινότητα των Κοτυώρων το «Πολυκάρπειον Παρθεναγωγείον» και το οργανώνει σε πλήρες και πρότυπο εξατάξιο Παρθεναγωγείο, με επί πλέον μια τάξη νηπιαγωγείου. Στην αρκετά προοδευμένη ήδη κοινότητα των Κοτυώρων δίνει καινούργια ζωή, καταστρώνει ευρύ πρόγραμμα αναδημιουργικό. Η φιλοδοξία του να εργασθεί και να κάμει και άλλες δωρεές στην γενέτειρα του είναι μεγάλη. Με τον ίδιο ζήλο και με βάση το πρόγραμμα και τον Κανονισμό της Κοινότητας επιδίδεται στην αναδιοργάνωση και άλλων κοινοτήτων της εκτεταμένης νέας Επαρχίας του. 

ΚΑΡΥΠΙΔΕΙΟΣ ΣΧΟΛΗ

Στην ενορία του Αγίου Νικολάου υπήρχε η Καρυπίδειος Σχολή, που κτίστηκε το 1895 με χρήματα του ευεργέτη Χατζη Χαράλαμπου Καρυπίδη και λειτουργούσε ως τριτάξιο Δημοτικό Σχολείο Αρρένων είχε και μια τάξη μικτού Νηπιαγωγείου.

 ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ

Και άλλες παραθαλάσσιες πόλεις και κωμοπόλεις, όπως η Σινώπη, η Οινόη, η Τρίπολη, η Πουλαντζάκη, τα Σούρμενα, ο Όφις, το Ρίζαιο είχαν μεγάλη πρόοδο στα γράμματα, καθώς και οι πόλεις και τα χωριά της ενδοχώρας, όπως η ξακουστή Αργυρούπολη (Gumushane)

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ

 

Μητροπολίτης Χαλδίας, Γερβάσιος Σουμελίδης.

 Στην Αργυρούπολη λειτουργούσε ήδη από το 1723 το Φροντιστήριο ή Ελληνική Σχολή Χαλδίας, όπως ονομαζόταν ως το 1840. Από τη Σχολή αυτή αποφοίτησαν πολλοί δάσκαλοι που δίδαξαν στα χωριά του Πόντου, καθώς και του Καύκασου.

Από το 1855 το Φροντιστήριο Αργυρούπολης και τα σχολεία της επαρχίας Χαλδίας σημείωσαν μεγάλη πρόοδο μετά τον διορισμό ως Διευθυντή του Γεωργίου Κυριάκου Παπαδόπουλου ή Κυριακίδη, ο οποίος “έσπειρε”, την αγάπη για τα γράμματα ανάμεσα στους συμπατριώτες του και αναδόμησε ολοκληρωτικά το ωραίο κτίριο του Φροντιστηρίου Αργυρούπολης με τη βοήθεια του μητροπολίτη Χαλδίας Γερβάσιου Σουμελίδη.

Ακόμη, ο Κυριακίδης ίδρυσε και Παρθεναγωγείο στην Αργυρούπολη. Όσες νέες μορφώθηκαν σε αυτό, ως σύζυγοι και μητέρες διέπρεψαν στην κοινωνία.